اختلال‌هاي روان‌پريشي (سايكوتيك) حاد

اختلال‌هاي روان‌پريشي (سايكوتيك) حاد
شكايات منجر به مراجعه
بيماران ممكن است حالات زيرراتجربه كنند:
شنيدن صداها
ترس‌ها يا عقايد عجيب وغريب
سردرگمي(Confusion)
خانواده‌ها ممكن است به دليل تغييرات غيرقابل توجيه دررفتار جوياي كمك شوند. چنين تغييراتي شامل رفتار عجيب يا رعب آور مي‌شود(گوشه گيري،‌بدبيني، تهديد).
دربالغين جوان ممكن است صرفا با تغييرات پايدار در عمل‌كرد، رفتاريا شخصيت (همچون گوشه گيري ) تظاهريابد واصولا خبري از علايم سايكوتيك بارزنباشد.
ممكن است با كاتاتونيا يا برآشفتگي (Agitation)تظاهر يابد.
نماهاي تشخيصي
شروع اخير (علايم زير):
توهمات – ادراكات غلط يا تخيلي (نظيرشنيدن صداهايي در زماني‌كه هيچ‌‌كسي در اطراف حضورندارد.)
هذيان‌ها – عقايد آشكارا نادرستي كه بيمار به آن‌ها معتقد است ولي هيچ فرد ديگري در جامعه‌اي كه بيمار در آن زندگي مي‌كند‌ آن‌ها را درست نمي‌داند.(براي مثال بيمار اعتقادداردكه توسط همسايگان مسموم شده است، ازطريق تلويزيون پيام‌هايي دريافت مي‌کند، يا به‌طريق خاصي توسط ديگران تحت نظر مي‌باشد.)
تفكر مختل- باتكلم عجيب وغريب يانامرتبط تظاهر مي‌كند.
تشخيص افتراقي
اختلال‌هاي جسماني كه مي‌توانند سبب علايم سايكوتيك شوند؛ شامل:
1. مسموميت يا بازگيري از مواد مخدر يا الكل، بيماري‌هاي عفوني ياتب‌دار، صرع به بخش مربوط به دليريوم F05 مراجعه شود.
2. درصورتي‌كه علايم سايكوتيك عودكننده يامزمن باشند: به بخش مربوط به اختلال‌هاي سايكوتيك مزمن F20 مراجعه كنيد.
3. درصورتي‌كه علايم مانيا (خلق بالا، تفكر يا تكلم سريع، خودبزرگ بيني) بارز باشند،‌بيمار ممكن است دچار يك حمله مانيك باشد به بخش مربوط به اختلال دوقطبيF31  مراجعه كنيد.
4. درصورتي‌كه خلق پايين يا افسرده بارز ‌باشد به بخش مربوط به افسردگي F32 مراجعه كنيد.
 
اطلاعات مورد نياز براي بيمار وخانواده
1) برآشفتگي و رفتار عجيب غريب ازعلايم بيماري رواني است .
2) علايم حادي که به‌دنبال مواجهه باعوامل استرس زاي شديد رخ مي دهند، اغلب خودبه خود ازميان مي‌روند، اما ممکن است دوباره عودکنند.
3) دوره‌هاي حادبيماري اغلب پيش آگهي خوبي دارند، اما سيربلند مدت را نميتوان تنها بادوره حادپيش بيني کرد.
  4) اهميت درمان دارويي رابه بيماروخانواده وي گوش‌زد کنيد. درموردنحوه عمل‌كرد وعوارض جانبي احتمالي توضيح دهيد.

مشاوره با بيمار وخانواده
1. امنيت بيمار وافرادي راکه ازوي مراقبت مي‌كنند،ارزيابي کرده وازآن اطمينان حاصل کنيد .
• درصورت امکان خانواده يادوستان بيمار درکنار وي باشند.
• مطمئن شويد که نيازهاي اساسي بيمار (همچون غذاوآشاميدني‌ها، مسکن ) فراهم است .
2. باتفكر سايكوتيك به مجادله نپردازيد. مي‌توانيد با عقايد بيمار مخالفت كنيد، اما نبايد سعي در متقاعد ساختن وي كنيد.
3. استرس وتحريک را به حداقل برسانيد.
4. از مقابله يا انتقاد بپرهيزيد. مگر در مواردي‌كه به جهت رفتار مضر يا مخرب بيمار لازم باشد.
5. درصورتي‌که خطرجدي خودکشي، خشونت‌ يا بي‌توجهي به بيماروجود دارد، بستري دربيمارستان يامراقبت نزديک درمکاني ايمن رامدنظر قراردهيد. درصورتيکه بيمارازمصرف داروهاخودداري کند، بستري دربيمارستان بارضايت خانواده رامدنظر قرار دهيد .
6. درصورتي‌که بيماررانندگي مي‌كند، توانايي وي رابراي رانندگي ايمن ارزيابي کنيد. درصورتي‌که دراين مورد ترديدداريد، تامدتي وي را ازرانندگي کردن منع کنيد .
7. بازگشت به فعاليت‌هاي معمول زندگي پس ازبهبودي علايم راتشويق کنيد .

درمان دارويي
1) داروهاي آنتي سايكوتيك از برآشفتگي، توهم وهذيان مي‌كاهند(براي مثال ‌هالوپريــدول به مقدار 5-2 ميلي گرم تا سقف سه باردر روز يا كلروپرومازين به ميزان 200-100 ميلي گرم تا سقف سه بارروزانه ). مقدار مصرف بايد حداقلي باشدكه موجب تسكين علايم مي‌شود. اما برخي بيماران ممكن است نياز به مقادير بيش‌تر داشته باشند. بيماراني‌که دوره اول بيماري خود را تجربه مي‌كند، اغلب به مقداركم‌تري ازدارونياز دارند. درصورتي‌که باعودبيماري مواجه هستيد، دارويي راشروع کنيد که بيماردرگذشته به آن پاسخ داده است .
داروهاي ضداضطراب رامي‌توان همراه باداروهاي ضدروان‌پريشي جهت کنترل برآشفتگي حاد به‌کاربرد (براي مثال لورازپام 2-1 ميلي گرم تاسقف چهاربار درروز).
2) داروهاي ضدپارکينسون (نظيربايپريدن به ميزان 1 ميلي گرم تاسقف سه باردرروز) سبب تخفيف واکنش‌هاي ديستونيک حاد(اسپاسم‌هاي عضلاني ) وعلايم خارج هرمي مشخص (سفتي عضلاني، لرزش ) مي شوند. درصورتي‌که بيماربه چنين عوارضي مبتلا گشت، درمان بااين داروها راتا2الي3 ماه ادامه داده ودرصورت فقدان اين علايم به بازگيري آن‌ها اقدام کنيد . اين داروها ممکن است اعتياد آور بوده واختلال حافظه ايجاد کند.
3) داروهاي آنتي سايكوتيك را حداقل تا6 ماه پس ازبهبودي علايم ادامه دهيد. نظارت نزديک شما مي‌تواند بيمارراتشويق به ادامه درمان كند.
4) ازخطر مصرف توام موادمخدر والکل غافل نشويد .

مشاوره با متخصص
1) درصورت امكان، براي كليه موارد جديداختلال روان‌پريشي به مشاوره درمورد ارزيابي ودرمان بپردازيد.
2) درکليه مواردعود بيماري ممکن است جهت ارزيابي درمان نياز به مشاوره بامتخصص باشد .
3) برآشفتگي كه براي بيمار، ‌خانواده يا اجتماع مخاطره آميز باشد،  نيازمند بستري كردن دربيمارستان يا نظارت درمحل امن مي‌باشد .
4) درمورد اثرات جانبي حرکتي شديد (دارو) ياظهور تب، سفتي عضلاني ( rigidity )، بالا رفتن فشارخون، بي‌درنگ داروهاي ضدروان‌پريشي راقطع وفوريً درخواست مشاوره کنيد. همچنين چنانچه بيمارازمصرف داروهاي خود سرباز مي‌زند يا به دليل عدم تمايل آن‌ها رانامنـظم مصرف مي‌كند، مشاوره رامدنظر قرار دهيد.
درصورتي‌که داروهاي ضدجنون منجر به واکنش‌هاي ديستونيک حاد(اسپاسم‌هاي عضلاني ) ياعلايم خارج هرمي مشخص (سفتي عضلاني، لرزش ) شوند، داروهاي ضدپارکينسون (نظير بنزتروپين  5/0 تا 1 ميلي گرم تاسقف سه باردرروز ) موثر واقع مي شوند. استفاده روزمره لازم نيست .