سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
محققان انگليسي كار تاسيس بزرگترين بانك زيستي جهان را كه در پايان كار حاوي اطلاعات ژنتيكي و سابقه بهداشتي بيش از نيم ميليون شهروند اين كشور از گروههاي قومي و نژادي مختلف خواهد بود، آغاز كرده‌اند.
هدف از ايجاد اين بانك عظيم بررسي رابطه ظريف ميان ساختار ژنتيكي افراد و تاثيرات محيطي و اجتماعي بر بروز انواع بيماريها است.
بانك جديد كه “بانك زيستي انگليس” نامگذاري شده، نمونه‌هاي ژنتيكي داوطلبان بين ۴۰تا ۶۹سال را كه در نقاط مختلف انگلستان زندگي مي‌كنند در خود جاي خواهد داد.
مطالعه در اين پيشينه‌هاي ژنتيكي و مرتبط ساختن آنها با سوابق سلامتي هر يك از داوطلبان به محققان امكان مي‌دهد تا ريشه‌هاي بروز بسياري از بيماريهاي خطرناك را شناسايي كرده و از اين رهگذر در موقعيت مناسب‌تري براي يافتن راههاي درمان موثر آنها قرار گيرند.
مسوول اصلي پروژه بانك زيستي، پروفسور “روي كالينز” تاكيد دارد كه اقدام اخير تاثير قاطعي بر درك علمي از منشا بيماريها از جمله ديابت و انواع سرطان و بيماريهاي قلبي خواهد داشت.
به گفته وي، در ۱۰تا ۳۰سال آينده محققان امكان خواهند يافت با استفاده از ظرفيتهاي اين بانك بسياري از نظريه‌هاي كنوني در مورد منشا بيماريها را به شيوه‌اي موثر ابطال يا تاييد كنند و در عين حال به نظريه هاي تازه تري دست يابند.
ايده تاسيس بانك زيستي ۵سال پيش پيشنهاد شد اما محققان به تازگي كار دعوت از داوطلبان را براي دريافت نمونه‌هاي ژنتيكي آنان آغاز كرده‌اند.
در اولين مرحله دعوت از داوطلبان ۳هزار نامه براي ساكنان بخش جنوبي شهر منچستر ارسال شده‌است و مسوولان بانك اميدوارند از ماه سپتامبر بتوانند كار دعوت از شهروندان در سراسر انگليس را آغاز كنند.
هر يك از داوطلباني كه همكاريشان با اين بانك پذيرفته شود، يك نمونه از دي.ان.آ خود را به بانك اهدا خواهند كرد و به پرسشهايي كه درباره سوابق سلامتي و نحوه زيست آنان تنظيم شده، پاسخ خواهند داد.
اطلاعات مربوط به هر داوطلب كاملا محرمانه نگاهداري خواهد شد و تنها براي تحقيقات علمي در اختيار پژوهشگران قرار داده مي‌شود.
يك كميته علمي نيز بر ارايه اطلاعات به محققان و شركتها و موسسات تحقيقاتي نظارت خواهد كرد. علاوه بر اين كليه، فعاليتهاي بانك زيستي به صورت مستقل به وسيله نهادهاي ناظر بر اخلاق علمي و نهادهاي پژوهشي تحت نظارت قرار خواهد گرفت.
با اين حال، برخي از محققان با ايده تاسيس چنين بانكي مخالفند و معتقدند اين پروژه به واسطه ابعاد عظيم آن فاقد كارآيي خواهد بود.
به عقيده اين منتقدان، اطلاعات جمع‌آوري شده نمي‌تواند به نحو دقيق رابطه ميان شرايط زيست هر داوطلب و موقعيت سلامتي وي را منعكس سازد و بهتر بود بودجه سنگيني كه براي اين طرح در نظر گرفته شده به طرحهاي مهمتر و موثرتر اختصاص داده مي‌شد.
شماري از محققان منتقد پروژه كه مايل نيستند نامشان فاش شود – زيرا از آن بيم دارند كه نهادهاي اصلي تامين‌كننده بودجه پروژه نظير موسسه تحقيقاتي “ولكام” از اعطاي بودجه‌هاي تحقيقاتي به آنان خودداري كنند – از اين نكته گلايه دارند كه در تنظيم ابعاد پروژه مشورت كافي با تمام صاحبنظران در اين حوزه به عمل نيامده است.
به گفته آنان، كيفيت و ارزش اطلاعاتي كه در اين بانك ذخيره خواهد شد به طورمستقيم با نوع روشهاي بكار گرفته شده در جمع‌آوري آنها و ميزان بودجه‌اي كه به اين فعاليت اختصاص يافته ارتباط داشته و اين خطر وجود دارد كه به واسطه اشتباه در روش‌شناسي يا عدم دقت در تدوين داده‌ها، اين بانك به مجموعه عظيمي از اطلاعات به درد نخور بدل شود.
برخي از منتقدان نيز معتقدند كه اساسا كل ايده مربوط به بانك زيستي بر مبناي نوعي فرض نادرست در خصوص رابطه ميان ساختار ژنتيكي و بيماريهاي رايج در ميان انسانها شكل گرفته و از آنجا كه اين فرض غيردقيق است همه اطلاعاتي كه در مورد ژنها و در راستاي تحقيق اين فرض جمع آوري شود، نيز غيرمفيد خواهد بود.
اما مدافعان اين طرح با اشاره به نمونه‌هاي كوچكتر اين بانك كه چند سال قبل در آمريكا و چند دهه قبل در انگلستان راه‌اندازي شده بودند بر امكانات موثري كه از رهگذر دستسايبي به اين اطلاعات فراهم مي‌شود، تاكيد مي‌كنند.
چند دهه پيش در انگلستان گروهي از پزشكان با جمع‌آوري داده‌هايي در مورد رابطه كشيدن سيگار و بيماريهاي قلبي در مورد شمار چند هزار نفره‌اي از داوطلبان نشان دادند كه سيگار كشيدن يكي از علل اصلي بروز بيماريهاي قلبي است.