سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
گرمای جهانی در چهار ماهه نخست سال ۲۰۱۰ بی سابقه بوده است .
آنچه اين روزها از آن به عنوان گرمايش جهاني (Global warming) نام برده مي‌شود در حقيقت افزايش ميانگين درجه حرارت زمين در نزديكي سطح آن است. تحقيقات دانشمندان نشان مي‌دهد در طول يكصد سال گذشته ميانگين دماي هوا در نزديكي سطح زمين بين 0.18 تا 0.74 درجه سانتيگراد افزايش يافته است.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، نتایج تحقیقات دانشمندان نشان می دهد که چهار ماهه نخست سال ۲۰۱۰ در سطح جهانی گرمتر از سال ۱۸۸۰ تا کنون بوده است.
اطلاعات “مرکز داده های ملی آب و هوایی سازمان اتمسفر و اقیانوس آمریکا” حاکی از آن است که چهار ماهه نخست سال جاری در سطح جهانی گرمتر از سال ۱۸۸۰ تاکنون بوده است.
در حقیقت از این واپسین دهه قرن نوزدهم اطلاعات آب و هوایی زمین به روش علمی جمع آوری شده اند.
این اطلاعات نشان می دهد در دوره ژانویه تا آوریل ۲۰۱۰ دما ۶۹/۰ درجه بالاتر از ارزش متوسط بوده است.
همچنین تنها در ماه آوریل دمای متوسط زمین به ۵/۱۴ درجه سانتیگراد رسیده که این میزان ۶۷/۰ درجه به بالاتر از ارزش متوسط دوره مورد بررسی رسیده است.
کانادا، آلاسکا، شرق آمریکا، استرالیا، جنوب آسیا، شمال آفریقا و شمال روسیه مناطقی بوده اند که با بیشترین رقم افزایش دما مواجه شدند. این در حالی است که مناطقی از زمین شامل آرژانتین، شرق روسیه، چین و مغولستان روند متضادی داشته و دمای آنها به زیر ارزش متوسط کاهش یافته است.
به گفته کارشناسان، وجود امواج “ال- نینو” علت اصلی گرم شدن قابل توجه اتمسفر زمین شده است. امواج “ال- نینو” جریانهای گرمی است که از سوی اقیانوس آرام می آیند و موجب افزایش دما می شوند. این امواج در دوره سالهای ۱۹۹۸-۱۹۹۷ نیز دمای زمین را افزایش دادند.
این افزایش دما بر روی یخهای قطبی نیز اثر گذاشته اند به طوری که در ماه آوریل توسعه این یخها به زیر ارزش متوسط رسیده است.
این یازدهمین سال متوالی است که یخهای قطبی در این موقعیت قرار دارند هر چند تنها در دوره سال ۲۰۰۱ گسترش این یخها یک روند صعودی به ثبت رسانده است.
به گفته ناسا سال ۲۰۱۰ سال بسیار گرمی خواهد بود و گرمای تابستان در این سال می تواند یادآور گرمای سالهای ۱۹۹۸، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ باشد.
از سویی دیگر سازمان جهاني بهداشت (who) هشدار داده است كه پديده افزايش گرماي جهاني عواقب و پيامدهاي ناگواري براي سلامت بشر دارد.
اين سازمان با تاكيد بر اين كه عواقب نامطلوب و شديد پديده فوق هم اكنون دامن‌گير انسانها شده است، اعلام كرد كه اگر اقدامات فوري و جدي در جهت مقابله با اين بحران صورت نگيرد، تاثيرات ناخوشايند فعلي وخيم‌تر خواهد شد.
شيگو اومي از مقامات ارشد اين سازمان مي‌گويد: تاثيرات تغييرات آب و هوايي بر سلامت انسان به طرق مختلف مشهود و با مدارك موجود قابل اثبات است. براي مثال مردم بيشتر از گذشته در اثر گرماي شديد جان خود را از دست مي‌دهند، در بروز بيماريهاي ناقل تغييراتي در حال وقوع است كه ناشي از تغييرات بومي است و هم چنين تغيير در الگوي بلاياي طبيعي نيز نگران كننده و هشداردهنده است.
وي افزود: هم اكنون به دليل افزايش گرما شمار پشه‌هاي ناقل مالاريا بيشتر شده است و حتي افزايش نرخ ابتلا به تب دانگ در آسيا مي‌تواند ناشي از افزايش دماي جهاني باشد.
اين مقام رسمي سازمان تاكيد كرد: بدون اقدام فوري از طريق تغيير در الگوي زندگي انسانها در عصر حاضر، تاثيرات نامطلوب اين پديده ناگزير و حتي برگشت ناپذير خواهد بود و هيچ كشوري جان سالم بدر نخواهد برد.
اومي افزود: هر سال 150 هزار نفر در اثر ابتلا به مالاريا، سوء تغذيه، سل و يا وقوع سيلابها تلف مي‌شوند كه نيمي از اين قربانيان از قاره آسيا هستند. به علاوه بالا آمدن سطح آب درياها در مناطق جزيره‌اي باعث مهاجرت ساكنان آنها مي‌شود و اين مهاجرت خود پايه‌اي براي گسترش بيماري است.
وي خاطرنشان ساخت: كشورهاي فقير بيش از همه آسيب خواهند ديد؛ چرا كه به لحاظ منابع و سيستم‌هاي مراقبتهاي بهداشتي در فقر و تنگدستي هستند و در واقع سوء تغذيه و بيماري در حال حاضر مهمترين مشكلاتي است كه ملتهاي فقير جهان با آن دست به گريبان هستند.
هيئت بين‌الدولي تغييرات آب و هوايي (IPCC) كه مرجعي معتبر در زمينه تغييرات آب و هوايي و تاثيرات گرمايش جهاني است، در گزارشي اعلام كرد: «بيشتر افزايش دمايي كه از اواسط قرن بيستم در كره زمين مشاهده شده، مربوط به گازهاي گلخانه‌اي است كه انسانها توليد كرده‌اند.»
البته اين هيئت در گزارش خود نقش عوامل طبيعي چون آتشفشان‌هاي خورشيدي را رد نكرده است اما معتقد است اين اثرات تا اوايل دهه 50 ميلادي كه دنيا هنوز صنعتي نشده بود، قابل بررسي است.
مدل‌هاي تغييرات آب و هوايي كه IPCC طراحي كرده است، نشان مي‌دهد در فاصله سال‌هاي 1990 تا 2100 ميلادي ميانگين دماي هواي سطح زمين بين 1.1 تا 6.4 درجه سانتيگراد افزايش مي‌يابد. هرچند اغلب بررسي‌ها تنها به نشان دادن نتايج گرمايش جهاني تا سال 2100 ميلادي اكتفا مي‌كنند، اما دانشمندان معتقدند حتي اگر ميزان گازهاي گلخانه‌اي جو زمين ثابت بماند، اثرات آن تا پايان هزاره سوم پابرجا خواهد بود.
گرمايش جهاني اثرات ناخوشايند فراواني بر زندگي انسانها و جانوران روي آن مي‌گذارد. با گرم شدن زمين، يخ‌هاي قطبي آب مي‌شوند، سطح آب درياها بالا مي‌آيد و فصل‌ها شدت بيشتري مي‌گيرند. يعني زمستان‌ها سردتر از هميشه خواهد بود و تابستان‌ها گرم و خشك. اين ماجرا بر كشاورزي كه يكي از كليدي‌ترين صنايع موجود روي زمين است تاثير ناخوشايند مي‌گذارد.
دانشمندان پيش‌بيني در مورد اثرات سوء گرمايش جهاني را تا آنجا پيش برده‌اند كه مي‌گويند با گرم شدن تدريجي زمين، به زودي نوع محصولات كشاورزي زمين‌ها هم تغيير خواهد كرد.
شمالي‌ها از جنوبي‌ها داغ‌ترند
در طول اين سال‌ها دماي هوا چه بر سطح آب و چه بر سطح خشكي افزايش يافته است اما افزايش دما بر سطح خشكي به مراتب بيش از سطح آب بوده است. از سال 1979 ميلادي تاكنون ميانگين دماي هواي سطح خشكي دو برابر دماي هواي سطح آب‌ها افزايش يافته است. (سطح خشكي‌ها در هر دهه 0.25 درجه سانتيگراد گرمتر شده در حالي كه اين رقم براي سطح آب 0.13 درجه سانتيگراد است.)
اينكه چرا افزايش دماي سطح آب‌ها كمتر از خشكي‌هاست، به دو دليل برمي‌گردد. يكي اينكه درياها ظرفيت گرمايي بيشتري نسبت به خشكي دارند و ديگر اينكه دريا از روش‌هايي چون تبخير مي‌تواند حرارت خود را كاهش دهد.
به اين ترتيب نيم‌كرده شمالي زمين كه خشكي‌هاي بيشتري نسبت به نيمكره جنوبي دارد، گرمتر است.
تاريخ مكرر
كره زمين تاكنون بارها و بارها گرم و سرد شدن را تجربه كرده است. نزديك‌ترين اين تغييرات 800 هزار سال پيش بود (800 هزار سال در زمين‌شناسي، گذشته بسيار نزديك محسوب مي‌شود) كه زمين هشت دوره يخبندان را تجربه كرد.
پديد آمدن سريع گازهاي گلخانه‌اي در اوايل دوران ژوراسيك (حدود 180 ميليون سال پيش) هم سبب شد ميانگين درجه حرارت زمين بين پنج تا 9 درجه سانتيگراد افزايش يابد.
تحقيقات كارشناسان دانشگاه انگليسي اپن Open نشان مي‌دهد گرما سرعت فرسايش سنگ‌ها را تا چهار برابر افزايش مي‌دهد. همين دليل سبب شد تا در دوران ژوراسيك، با افزايش دما، دي اكسيد كربن هوا با سنگ‌ها تركيب شود و پس از مدتي (البته نه چندان كوتاه) ميزان كربن هوا به سطح متعادلش بازگردد.
ضررهاي اقتصادي گرم شدن زمين
برخي از كارشناسان اقتصادي در طول اين سال‌ها كه بحث گرمايش جهاني در دنيا داغ شد، تلاش كردند ميزان ضررهاي اقتصادي اين گرمايش را در جهان برآورد كنند. تاكنون بيش از يكصد تحقيق در اين زمينه انجام شده است، اما هنوز نتيجه يكسان و مشخصي به دست نيامده است. اين تحقيقات ميزان مضرات اقتصادي گرمايش جهاني را از رقمي در حدود سه دلار براي هر تن دي اكسيد كربن تا 95 دلار براي هرتن برآورد كرده‌اند.
نتايج تحقيقات اين دانشمندان اما بر يك نكته تاكيد دارد: «هرچند كشورهاي توسعه يافته بيشترين ميزان توليد گازهاي گلخانه‌اي را دارند، اما كشورهاي در حال توسعه بيشترين آسيب اقتصادي را از گرم شدن زمين مي‌بينند.»