سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
جسم خارجی در چشم عبارت است از وجود یک تکه کوچک فلز، چوب، سنگ، شن، رنگ، یا سایر اجسام خارجی در چشم. درد، تحریک‌پذیری، قرمزی شدید چشم ، احساس ساییده شدن چیزی به چشم هنگام پلک زدن از علایم شایع جسم خارجی هستند.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، جسم خارجی معمولاً با چشم غیرمسلح قابل دیدن است. البته گاهی جسم خارجی خیلی کوچک است و در زیر پلک گیر می‌افتد، که در این صورت تنها با معاینه چشم پزشکی می‌توان آن را دید.
علل :
وجود باد ، هوای پر از گرد و غبار، داشتن مشاغلی مثل نجاری ، تراشکاری ، آهنگری یا سنگ‌خردکنی که در طی آنها قطعات ریز چوب یا سایر مواد با شتاب زیاد به اطراف پخش می‌شوند، از عوامل افزایش دهنده خطر جسم خارجی چشم هستند. برای پیشگیری، اگر شغل یا فعالیت شما از نوعی است که احتمال آسیب به چشم وجود دارد، از وسایل محافظت‌کننده چشم استفاده کنید.
علايم شايع
درد، تحريك‌پذيري، قرمزي شديد چشم
جسم خارجي معمولاً با چشم غيرمسلح قابل ديدن است. البته گاهي جسم خارجي خيلي كوچك است و در زير پلك گير مي‌افتد، كه در اين صورت تنها با معاينه چشم‌پزشكي ميتوان آن را ديد.
احساس ساييده شدن چيزي به چشم هنگام پلك زدن
علل
وجود باد
داشتن مشاغلي مثل نجاري يا سنگ‌خردكني كه در طي آنها قطعات ريز چوب يا ساير مواد با شتاب زياد به اطراف پخش مي‌شوند.
عوامل افزايش دهنده خطر
هواي پر از گرد و غبار، شغل ها و فعاليت هايي نظير نجاري، تراشكاري يا آهنگري كه منجر به پخش شدن ذرات ريزي نظير چوب به داخل هوا مي شود.
پيشگيري
اگر شغل يا تفريح مورد علاقه شما از نوعي است كه احتمال آسيب به چشم وجود دارد، از وسايل محافظت‌كننده چشم استفاده كنيد.
عواقب موردانتظار
اكثر اجسام خارجي را ميتوان به‌راحتي تحت بي‌حسي موضعي چشم در مطب پزشك يا درمانگاه اورژانس درآورد.
عوارض احتمالي
عفونت، خصوصاً اگر جسم خارجي به‌طور كامل برداشته نشود.
آسيب شديدتر و دايمي چشم در اثر نفوذ جسم خارجي به لايه‌هاي عمقي‌تر چشم
قسمتهایی از چشم که ممکن است جسم خارجی وارد آن شود عبارتند از:
* قسمت خارجی چشم
* پشت پلک
* خرده های فلز که با سرعت زیاد به چشم برخورد می کنند می توانند بداخل چشم رفته و در آنجا مستقر شوند .
درمان
اصول كلي
از كس ديگري بخواهيد شمار را به مطب پزشك يا درمانگاه اورژانس برساند. خودتان سعي نكنيد رانندگي كنيد.
چشم خود را نماليد.
حتي‌الامكان چشم خود را تا زمان معاينه بسته نگاه داريد.
طي معاينه چشم ممكن است روي چشم با يك ماده بي‌خطر (فلورسئين) رنگ‌آميزي گردد تا جسم خارجي بهتر ديده شود. بعد از رنگ‌آميزي، چشم با يك عدسي با درشت‌نمايي بالاتر تحت معاينه قرار مي‌گيرد.
روش درآوردن جسم خارجي برحسب اندازه و محل آن در چشم تعيين ميشود.
پس از درآوردن جسم خارجي، يك پوشش روي چشم گذاشته ميشود تا چشم بسته بماند.
پس از 2-1 روز چشم بايد مجدداً تحت معاينه قرار گيرد.
اکثر اجسام خارجی را می‌توان به‌راحتی تحت بی‌حسی موضعی چشم در مطب پزشک یا درمانگاه اورژانس درآورد. در صورت وجود جسم خارجی در چشم:
چشم خود را نمالید.
حتی‌الامکان چشم خود را تا زمان معاینه بسته نگاه دارید.
طی معاینه چشم ممکن است روی چشم با یک ماده بی‌خطر (فلورسئین) رنگ‌آمیزی گردد تا جسم خارجی بهتر دیده شود. بعد از رنگ‌آمیزی، چشم با یک عدسی با درشت‌نمایی بالاتر تحت معاینه قرار می‌گیرد.
روش در آوردن جسم خارجی برحسب اندازه و محل آن در چشم تعیین می‌شود.
پس از در آوردن جسم خارجی، یک پوشش روی چشم گذاشته می‌شود تا چشم بسته بماند.
پس از 2-1 روز چشم باید مجدداً تحت معاینه قرار گیرد.
قطره چشمی حاوی آنتی بیوتیک برای پیشگیری از عفونت ، داروهای ضددرد و قطره چشمی بیحس‌کننده از داروهایی است که بکار می‌روند.
داروها
قطره چشمي حاوي آنتي‌بيوتيك براي پيشگيري از عفونت.
امكان دارد داروهاي ضددرد تجويز شوند.
قطره چشمي بيحس‌كننده
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
پس از درآوردن جسم خارجي و نهايتاً برداشتن پوشش روي چشم، فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هاي عادي خود را تدريجاً از سرگيريد.
رژيم غذايي
رژيم خاصي توصيه نمي‌شود.
درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
اگر در چشم شما جسم خارجي رفته است. اين يك اورژانس به‌شمار مي‌رود.
اگر يكي از موارد زير پس از درآوردن جسم خارجي رخ دهد:
ـ درد زيادتر شود و در عرض 2 روز رفع نشود.
ـ تب به‌وجود آيد.
ـ بينايي دچار مشكل شود.
عوارض
عفونت (خصوصاً اگر جسم خارجی به‌طور کامل برداشته نشود) و آسیب شدیدتر و دایمی چشم در اثر نفوذ جسم خارجی به لایه‌های عمقی‌تر چشم از عوارض احتمالی هستند. اگر در چشم جسم خارجی رفته باشد، یک اورژانس به‌شمار می‌رود. اگر پس از درآوردن جسم خارجی ، درد زیادتر شود و در عرض 2 روز رفع نشود، تب به‌وجود آید و یا بینایی دچار مشکل شود، بیمار باید مجددا به پزشک مراجعه نماید.
برای خارج کردن جسم خارجی از چشم چه باید کرد ؟
وارد شدن جسم خارجی به چشم به خودی خود ممکن است به چشم آسیب بزند. و ممکن است تلاش شما برای خارج کردن آن این آسیب را بیشتر می کند.
جسم وارد شده ممکن است در قرنيه يا ملتحمه فرو رفته يا بچسبد و ايجاد ناراحتي ، اشگريزش و ترس از نور بکند . در اين موارد هرگز نبايد چشم را دستکاري کرد يا شست زيرا ممکن است بدتر بشود . تنها بايد چشم را بآرامي معاينه کرد و محل چسبيدن جسم خارجي را پيدا نمود . اگر در پلک بالا يا پائين و يا در بن بستهاي چشم باشد بعد از ملاحظه آن با پنبه يا پنس تميز ميتوان آنرا خارج کرد .
اگر جسم خارجی یک تکه کوچک فلز، چوب، سنگ، شن، رنگ، یا سایر اجسام خارجی نوک تیز است حتما به پزشک مراجعه کنید . اما برای خارج کردن گرد و غبار، مژه یا سایر اشیای کوچک از چشم‌تان بدون اینکه به خودتان آسیب بزنید، به این توصیه‌ها توجه کنید:
۱- دست‌های‌تان را به طور کامل بشویید و چشم‌تان را در محلی با نور کافی معاینه کنید. به بالا و پایین و طرفین نگاه کنید، و سعی کنید جسم خارجی درون چشم‌تان را پیدا کنید.
۲- چشم‌تان را نمالید.
۳- اگر جسم را پیدا نمی‌کنید، به آرامی پوست زیر چشم را پایین بکشید و زیر پلک پایین را بررسی کنید. همچنین به آرامی پلک بالا را بگیرید و بالا بکشید و زیر آن را هم جستجو کنید.
۴- هنگامی که جسم وارد شده به چشم را پیدا کردید، سعی کنید به آرامی چشم یا پلک را با آب بشویید.
۵- اگر نمی‌توانید به آسانی جسم خارجی را از چشم خارج کنید یا به نظر می‌رسد که آن جسم از قبل به چشم آسیب زده است، فورا به پزشک مراجعه کنید
برای در آوردن اجسام خارجی از چشم به نکات زیر توجه کنید:
1- صورت را داخل یک ظرف آب برده و پلک را باز و بسته نمایید.
2- با استفاده از یک دستمال یا دستمال کاغذی اجسامی که در داخل چشم رفته را بیرون آورید
توجه:
* اگر جسم خارجی , بالا تر قرار گرفته , پلک را بالا آورده و به فرد بگویید که به پایید نگاه کند
* هیچگاه برای بیرون آوردن جسم خارجی از سوزن استفاده نکنید
* هیچگاه سعی به در آوردن اجسام خارجی که در مرکز قرنیه گرفته اند نکنید زیرا با اینکار سبب خراشیدگی قرنیه و آسیب جدی به چشم می شوید
* در آوردن خرده های فلز که با سرعت به چشم برخورد می کنند را فقط به عهده چشم پزشک بسپارید.
دستکاري بيجا ممکن است باعث کوري شود بنابراين هر چه زودتر بايد به پزشک يا بيمارستان مراجعه کرد تا خسارت وارده زيادتر نگردد .
براي ديدن اجسام خارجي به مريض ميگويند بالا يا پائين نگاه کند ، پلک را پائين کشيده و بن بستهاي پائين را بررسي مي کنيم و با برگرداندن پلک بالائي اگر بيمار به پائين نگاه کند قسمتهاي بالاي کره چشم و پشت پلک نمايان و بررسي ميشود .
هرگز براي خارج کردن اجسام خارجي از چاقو ، چوب کبريت و خلال دندان نبايد استفاده کرد بلکه با يک پنس نرم و تميز يا پيچيدن يک پنبه بدور چوب کبريت و مرطوب کردن آن جسم را خارج ميسازند سپس با قطره هاي مختلف چشم را ضدغفونی ميکنند ( با محلول اسيد بوريک ، سيانور مرکور رقيق ، آرژيرل و محلولهاي آنتي بيوتيکي و غيره ) در صورت عدم توفيق بايد به چشم پزشک مراجعه کرد تا با عکس برداري و ساير وسائل تخصصي جسم خارجي را بيرون آورد .
در هر حال جزئي بي احتياطي سبب کاهش ديد ، کوري و يا چرک کردن کره ي چشم ميشود .