سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
درياي خزر در هراس شيوع آنفلوانزاي مرغي ۸۴/۰۶/۲۲
در شرايط اعلام رسمي شيوع آنفلوانزاي مرغي در بخش‌هاي سيبري مركزي روسيه و شمال قزاقستان، گمانه‌زني‌هاي مختلفي درباره تداوم اين اپيدمي خطرناك و همچنين گسترش آن به ديگر نقاط جهان بوجود آمده است.
كارشناسان امور دامپزشكي و مبارزه با بيماري‌هاي واگير روسيه مي‌گويند:
پس از خسارت‌هاي سنگين ماه اوت، از ابتداي ماه سپتامبر مورد خاصي از اين بيماري در كشورشان مشاهده نشده است.
از سوي ديگر با آنكه بسياري از كارشناسان در مورد خطرهاي‌ناشي از مهاجرت پرندگان حوزه سيبري به منطقه خاورميانه و بخصوص ايران نگران هستند، اما آمارگيري‌هاي انجام شده در حوزه جنوب شرق آسيا نشان مي‌دهد كه فصل بهار و تابستان تنها دوره فعاليت شديد ويروس است و در ماه‌هاي سرد موارد مشاهده مرغ‌هاي مبتلا تقريبا به سمت صفر تمايل داشته است.
نگراني كشورهاي خاورميانه آن است كه آبگيرهاي اين كشور و بخصوص ايران، آذربايجان، عراق و تركيه محل اصلي زمستان گذراني پرندگان مهاجر سيبري است و ورود آنها مي‌تواند صنعت مرغداري و حتي جمعيتي آنها را بخطر بياندازد.
مقام‌هاي روسيه بسرعت و با خبررساني وسيع به مقابله با اين بيماري مشترك انسان و دام كه عامل آن ويروسي به‌نام H5N1مي‌باشد،برخاسته‌اند و خسارت‌هاي آنها در يك ماه گذشته به‌حدود ۱۲۰هزار قطعه مرغ مرده يا معدوم شده مي‌رسد.
در حوزه‌شمال شرق قزاقستان كه بخشي از سيبري بزرگ شناخته‌مي‌شود از مشاهده چند پرنده مبتلا و مرگ يا معدوم شدن حدود ۹هزار قطعه مرغ خبر داده شده است.
حوزه اصلي انتشار اين بيماري در روسيه از منطقه‌چليبايسنك در مركز سيبري تا ابتداي منطقه كوهستاني اورال مي‌رسيد.
در ايالت‌هاي نووسيبرسك،آلتاي،اومسك،تيومن و كورگان‌كه‌همگي‌شاهد زمستان‌هاي بسيار سرد هستند،نشانه‌هاي متعددي از آنفلوانزاي مرغي ديده شده، اما هيچ علامتي از انتقال آن به انسان مشاهده نمي‌شود.
برخي از كارشناسان امور بهداشتي اين مناطق تاكيد دارند كه انواع مشاهده شده ويروس H5N1آنها بجاي آسياي جنوبي شرقي مي‌تواند منشايي اروپايي داشته باشد و حتي در برخي موارد نيز ويروس H5N3و H5N2مي‌باشد.
در مورد ادعاي نخست دليل‌قانع‌كننده‌اي‌وجود ندارد و از جانب ديگر پرندگان مهاجري‌كه در آنها ويروس مشاهده شده‌است،اصولا زمستان‌ها به آسياي جنوبي شرقي پرواز مي‌كنند.
بيشترين‌موارد ابتلا به آنفلوانزاي مرقي در ماه‌هاي اخير در درياچه حفاظت شده كينگاي در استان كينگاي چين مشاهده شده‌است كه طي آن ۶هزار پرنده مهاجر تلف شدند.
مقام‌هاي‌روسيه‌اي كه براي نخستين بار در ۱۸ژولاي ۲۰۰۵ميلادي بوجود پرندگان مهاجر بيمار در استان‌هاي‌آلتاي و تيومن كه سرزميني آكنده از جنگل‌هاي سوزني برگ مي‌باشد، پي‌بردند طي نشست‌هاي فوق‌العاده به‌ممنوع‌كردن فروش توليدات مرغي در منطقه كوهستاني اورال و ايجاد يك منطقه پاك ترانزيتي‌براي نقل و انتقال پرندگان و محصولات گوشتي ماكياني اقدام كرده‌اند.
گزارش سازمان بهداشت جهاني حاكي است كه در ۱/۵ماه گذشته‌در روسيه ۱۲۰ هزار و در قزاقستان ۹هزار پرنده مرده يا معدوم شده‌اند و نمونه‌هاي انواع مشاهده شده در مغولستان نيز براي تعيين انطباق نوع ويروس به آزمايشگاه مرجع اين سازمان فرستاده شده اند.
در اين حال كارشناسان، مبارزه و قتل عام پرندگان مهاجر را يك اشتباه و تدبيري ناكارآمد مي‌دانند و تاكيد دارند كه اين كار به هيچ نتيجه‌اي جز خسارت زدن به محيط زيست منجر نخواهد شد.
طبيعت شناسان مي‌گويند: در ميان پرندگان گونه‌هاي زيادي مشاهده مي‌شوند كه بدون علايم كلينكي تنها ناقل ويروس آنفلوانزاي مرغي هستند وعملا خطرناكترين تاثيرگذاري را دارند.
برنارد كارتنر يك كارشناسن سازمان بهداشت جهاني در كپنهاگ مي‌گويد:نظارت و احاطه بر حيات وحش براي مهار بيماري‌سخت است و بهترين كار نظارت شديد بر مرغداري‌ها و محل‌هاي تماس پرندگان وحشي با جامعه انساني است.
كارشناسان آب آلوده و فضولات پرندگان را اصلي‌ترين عامل گسترش آنفلوانزاي مرغي مي‌دانند و در اين مورد تاكيد دارند كه بيشترين موارد ابتلاي انساني به كارگراني مربوط مي‌شد كه به امور كشتار، جابجايي پرندگان‌ذبح‌شده و عوامل پاكسازي مرغداري‌ها مشغول بوده‌اند.
در سه سال گذشته ۱۱۲نفر بر اثر مبتلا به اين بيماري شناسايي شده كه ۵۷ نفرشان جان سپرده‌اند.
تمام اين افراد روستايي حوزه‌جنوب شرق آسياي بودند كه ويتنام با ۹۰مبتلا و ۴۰كشته بيشترين سهم را داشت.
كارشناسان تاكيد دارند بغرنجترين مسئله آن است كه امسال نخستين مورد سرايت دامنه اين بيماري به پرندگان مهاجر مشاهده ميشود و علاوه بر مسيرهاي متنوعي كه اين پرندگان سير مي‌كنند، امكان آن وجود دارد كه ويروس بيماري مذكور در بدن اين پرندگان دچار جهش ژنتيكي و تغييرات ناشناخته‌اي شود.
اگر بر اساس بدبينانه‌ترين فرض‌ها اين پرندگان به شيوع بيماري دامن بزنند در آن صورت حداقل به ساخت ۳۵۰ميليون واحد واكسن لازم خواهد بود كه علاوه بر نياز به ۶ماه كار مداوم به ۳۵۰ياخته نيز احتياج خواهد بود.
اين كار تنها پس از شناسايي كامل نوع ويروس متداول در طبيعت ممكن است و بهمين دليل توليد پيش از شيوع آن نيزبدليل تنوع ويروس‌هاي آنفلوانزا تقريبا غيرممكن است.
اكثر واكسن‌هاي موجود در بازار بر اساس انواع H2,H1و H3مي‌باشند و شناسايي عامل Hدر تهيه واكسن مورد نياز كاري زمانبر و مهم است.
از سوي ديگر ويروس آنفلوانزا مي‌تواند دچار جهش‌هاي ژنتيكي شود و از سوي ديگر تاكنون امكان ساخت واكسني براي تمام ديگر گونه‌هاي اين بيماري ممكن نشده است.
مسئله جالب در آن است كه انسان مي‌تواند آنفلوانزاي‌هاي انواع ،۵ ،۴ ۹ ،۷و ۱۰گونه Hو H5N1و H7N7را از مرغ‌ها و نوع H3N2و H13N9را از نهنگ كسب كند.
مشكل اصلي در آن است كه با وجود محدوديت بسيار براي ابتلاي انسان به آنفلوانزاي مرغي، بدن كمترين مقاومتي در برابر اين ويروس ندارد و در صورت نبودن داروي لازم فرد مبتلا بسرعت به سوي مرگ گام بر مي‌دارد.
بهمين دليل كارشناسان تاكيد دارند در منطقه آلوده به اين ويروس بايد به سرعت يك حوزه حايل انسان و پرندگان مهاجر ايجاد شود، نظارت دقيقي بر بازار خريدوفروش پرندگان وحشي بوجود بيايد و نظارت دقيقي بر مرغداري‌ها اعمال شود
در چنين شرايطي آغاز فصل مهاجرت پرندگان حوزه سيبري به سرزمين‌هاي جنوبي باعث نگراني‌هايي شده است.
اين مهاجرت بزرگ معمولا از اوايل شهريور تا اواسط آبان ماه ادامه مي‌يابد و جهت آن شمال‌غربي و به‌سمت كشورهاي ايران، جمهوري آذربايجان، تركيه، عراق و شبه جزيره عربستان است.
در عمل‌حوزه مهاجرت پرندگان به خاورميانه كماني بزرگ از حوزه‌مركزي سيبري تا مركز بخش اروپايي روسيه را در برمي‌گيرد.
در كل در روسيه ۸۰۰نوع پرنده مهاجر وجود دارد كه يك چهارم آنها در مهاجرت بزرگ به خاورميانه مشاهده شده‌اند.
مسئله مهم در مورد خطرهاي ناشي از شيوع بيماري آنفلوانزاي مرغي،بحداقل رساندن تماس اين گونه مرغان با جامعه انساني است.
خوشبختانه‌با توجه به تلاش‌هاي دولت ايران و بخصوص سازمان‌حفاظت محيط زيست، پناهگاه‌هاي اصلي اين گونه پرندگان در كشور شامل تالاب‌هاي كناره‌درياي خزر، درياچه اروميه و درياچه‌هاي حوزه مركزي ايران مناطق شكار ممنوع شناخته شده است.
علاوه بر اين بجز برخي نقاط استان‌گيلان بخصوص تالاب بندر انزلي مناطق‌زندگي انسان‌ها از نخستين مكان تجمع پرندگان مهاجر، فاصله مناسبي دارد.
با اين حال خبررساني و آگاهي بخشي دست اندركاران تا حد زيادي اين مشكل را حل كرده است و اهالي حساسيت شديدي به‌رعايت هشدارها بخصوص خودداري از مصرف گوشت پرندگان شكاري نشان مي‌دهند.
يك استاد علوم دامي در دانشگاه آزاد آستارا گفت:با آنكه آنفلوانزاي مرغي يك بيماري مشترك انسان و دام نيست، اما مشكل زماني خواهد بود كه اين ژن پس از ورود به بدن انسان دچار جهش ژنتيكي شود و در آن صورت توانمندي سرايت به ديگران را بدست خواهد آورد.
“اورنگ استقامت” گفت: اين بيماري باعث لاغري شديد و در نهايت تلف شدن مرغ‌ها ميشود اما گوشت مرغ مبتلا در صورت پخت صحيح و به ميزان حداقل ۴۰ دقيقه در دماي بالاي ۶۰درجه براي سلامتي مشكلي بوجود نمي‌آورد.
وي تاكيد كرد: مسئله اصلي دور نگه داشتن انسان‌ها از پرندگان بيمار است و حادترين مسئله زماني روي مي‌دهد كه يك فرد مبتلا به آنفلوانزاي معمولي ، پذيراي ويروس انفلوانزاي مرغي نيز بشود و در آن صورت مي‌تواند انتظار بروز يك حالت جهش يافته، بسيار خطرناك و قابل‌انتقال به انسان‌هاي ديگر را انتظار داشت.
وي افزود: چنين حالتي مي‌تواند به يك اپيدمي غير قابل مهار در سطح جهاني مبدل شود.
استقامت گفت: بيماري مذكور همانند برونشيت يك بيماري با علايم‌شديد تنفسي است و در حوزه‌هاي آلوده يا مستعد آلودگي بايد ظهور نشانه‌هاي توسط مسولان امور درماني تحت نظارت دقيق قرار داشته باشد.
صدرالدين قربان‌اف مدير آزمايشگاه بيماري‌هاي گريپ و واگير موسسه تحقيقات پزشكي جمهوري آذربايجان نيز تصريح مي‌كند كه‌مشكل اصلي‌پرندگان مهاجر بيمار، تماس آنها با پرندگان اهلي و خانگي است و ماه‌هاي فصل پاييز را بايد با نهايت احتياط و دقت سپري كرد.
وي با پيش بيني سرماي قابل ملاحظه در شش ماه دوم گفت : امسال حداقل ۱/۵ ميليون قطعه پرنده مهاجر وارد آبگيرهاي آذربايجان مي‌شوند و محل اصلي فرود آنها نيز تالاب‌هاي دوچي، نفتچالا و كناره‌هاي درياي خزر در حوزه آبشرون و لنكران ( نزديك مرز ايران ) است.
در اين كشور با وجود آماده باش دولت هنوز ممنوعيتي براي شكار پرندگان اعمال نشده است اما در هر حوزه شكارباني يك گروه كارشناس تشخيص بيماري مستقر شده‌اند.
اين كشور همچنين واردات گوشت مرغ از روسيه را ممنوع كرده است و از طرفي بشدت نگران قاچاق گوشت از مرزهاي شمالي است.
امين شهبازاف معاون سرويس دولتي دامپزشكي آذربايجان مي‌گويد:يك طرح ويژه نظارتي براي مهار بحران احتمالي آماده و به دولت ارائه شده است.
وي گفت: مشكل اصلي در تشابه شديد علايم بيماري آنفلوانزاي مرغي با ديگر انواع آنفلوانزا است و كار تشخيص را مشكل خواهد كرد.
صداقت محمداوا رييس اداره‌حفظ تنوع زيست محيط وزارت محيط زيست و ثروت‌هاي طبيعي جمهوري آذربايجان نيز گفت: باكو واردات مرغ از كشورهاي آلوده روسيه و قزاقستان را بكلي قطع كرده‌است اما بدون قطع فصل شكار نظارت‌هاي دقيقي بر وضعيت پرندگان وحشي مهاجر اعمال ميشود.