سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
ويروس آنفولانزاي مرگ دهها ميليون انسان در سال ۱۹۱۸احيا شد ۸۴/۰۷/19
دانشمندان موفق شده‌اند با استفاده از بقاياي بدن قربانيان آنفولانزاي سال ۱۹۱۸ويروسي را كه موجب كشتار دهها ميليون انسان شد، دوباره زنده و فعال كنند.
اين امر به منظور بررسي ساختار ژنتيكي اين ويروس خطرناك و يافتن راههاي مقابله با گونه‌هاي تطور يافته آن صورت گرفته است.
آنفولانزاي عالمگير سال ۱۹۱۸حدود ۵۰ميليون نفر را در سراسر جهان از پاي در آورد. به اين ترتيب شمار قربانيان اين ويروس به مراتب از شمار قربانيان اولين جنگ جهاني كه از ۱۹۱۴تا ۱۹۱۸به درازا كشيد بيشتر بود.
يك گروه از دانشمندان پس از چندين سال تحقيق موفق شده‌اند ويروس عامل اين قتل عام را دوباره زنده كنند و نقشه ژنتيك آن را به صورت كامل مشخص سازند. اين نقشه در تازه‌ترين شماره نشريه نيچر درج شده است.
در تازه‌ترين شماره نشريه ساينس نيز دانشمندان ماجراي احياي اين ويروس و آزمايش آن را بر روي بدن موشها توصيف كرده‌اند، اما پرسشي كه براي بسياري مطرح شده آن است كه ايا فوايد اين اقدام تا به آن اندازه هست كه بر خطرات احتمالي ناشي از آزاد شدن ويروس غلبه كند؟
برخي از پژوهشگران از تحقيق اخير به عنوان اقدامي بي‌سابقه ياد كرده‌اند كه اطلاعاتي درباره نحوه عمل ويروس در اختيار متخصصان قرار مي‌دهد.
به اعتقاد اين پژوهشگران كشف اين نكته كه اين ويروس چگونه در بدن قربانيان عمل كرده اين امكان را بوجود مي‌آورد كه بتوان براي مقابله با نوع جهش يافته بعدي اين ويروس داروهاي موثر و واكسنهاي مناسب فراهم آورد.
در مقابل گروهي ديگر بر اين باورند كه خطر احياي چني ويروس كشنده اي چنان زياد است كه نمي‌تواند اقدام براي بازگشت آن به زندگي را توجيه كرد.
يك متخصص امور حفاظتي در زمينه مسائل زيستشناسي biosecurityدر گفت و گو با نشريه نيچر خاطر نشان ساخته كه خطر فرار اين ويروس زنده شده آنقدر زياد است كه مي‌توان تقريبا مطمئن بود كه چنين اتفاقي خواهد افتاد.
از اين گذشته انتشار نقشه ژنوميك كامل اين ويروس به گروههاي تروريستي امكان مي‌دهد با استفاده از اطلاعات موجود گونه مورد نظر خود را از اين ويروس بازسازي كنند.
جفري توبنبرگر از موسسه آسيب شناسي نيروهاي مسلح در شهر راك ويل در مريلند كه سرپرستي گروه محققاني را بر عهده داشته كه نقشه ژنوم اين ويروس را تكميل كرده‌اند معتقد است انجام اين پژوهش ضروري بود و خطرات احتمالي ناشي از آن اندك است.
بررسي اين نقشه نشان مي‌دهد كه ويروس سال ۱۹۱۸از ويروس مادري متولد شده و جهش يافته كه ابتدا صرفا در بدن پرندگان موجود بوده و آنها را آلوده مي‌كرده است.
در مقابل ويروسهايي كه موجب بروز موارد ابتلاي فراگير به آنفولانزا در سالهاي ۱۹۵۷و ۱۹۶۸شد تنها زماني ظهور كرد كه ويروس آنفولانزاي مرغي و ويروس آنفولانزاي انساني همزمان و توامان در بدن يك شخص جمع مي‌شدند و ساختارهاي ژنتيكي خود را مخلوط مي‌كردند و به اين ترتيب ويروس جديدي بوجود آوردند.
همه هشت قسمت ژنتيكي ويروس سال ۱۹۱۸از جهات مهمي با بخشهاي ژنتيكي ويروس آنفولانزاي انساني تفاوت دارد. اين امر حكايت از آن مي‌كند كه هيچ يك از بخشهاي ژنتيكي ويروس سال ۱۹۱۸از گونه‌اي از ويروس آنفولانزا كه قبلا انسان را آلوده كرده باشد، اخذ نشده و از آن سرچشمه نگرفته است.
دانشمندان در نظر دارند كه با دقت مشخص سازند كدام جهشهاي ژنتيكي موجب شدند اين ويروس كه كاملا به پرندگان تعلق داشت بتواند بر خلاف عرف معمول در طبيعت از ديواره دفاعي كه بين انواع مختلف موجودات وجود دارد عبور كند و از پرنده به انسان منتقل گردد و در ميان انسانها شيوع يابد و كشتار كند.
توبنبرگر و همكارانش تاكنون توانسته‌اند ۲۵تغيير مختلف را در رشته‌هاي پروتئين ويروس سال ۱۹۱۸شناسايي كنند كه مشابه رشته‌هايي است كه در ويروس آنفولانزاي نوع انساني موجود است.
به نظر مي‌رسد ويروس سال ۱۹۱۸با استفاده از اين تغييرات خود را چنان تغيير داده كه بتواند وارد بدن آدمي شود. يك نمونه از اين تغييرات، يعني تغيير در پلي مراز ژن پي بي 2 polymerase gene PB2در بدن تنها قرباني شيوع آنفولانزاي مرغي نوع “ان 7اچ “7در هلند در سال ،۲۰۰۳نيز مشاهده شده است.
به اين ترتيب اطلاعاتي كه دانشمندان از ويروس سال ۱۹۱۸به دست آورده‌اند ، آنان را در اين موقعيت قرار داده كه تشخيص دهند در سال ۲۰۰۳نيز ويروس آنفولانزاي مرغي كار تغيير شكل خود را آغاز كرده بوده و اگر اين تغيير شكل كامل مي‌شد آنگاه بروز يك آنفولانزاي فراگير مشابه سال ۱۹۱۸تقريبا قطعي مي‌بود.
گروه محققاني كه در نشريه ساينس مقاله خود را به چاپ رسانده‌اند شماري از پژوهشگران از مركز پيشگيري و كنترل امراض در جورجيا واقع در آتلانتا هستند كه به سرپرستي محققي به نام ترنس تامپي با استفاده از نقشه‌اي كه ترنبرگر و همكارانش فراهم اورده اند، ويروس آنفولانزاي سال ۱۹۱۸را بازسازي كرده‌اند و از آن براي بيمار كردن موشهاي آزمايشگاهي و بررسي نحوه عمل اين ويروس در بدن اين پستانداران بهره گرفته اند.
اين گروه از پژوهشگران در بررسي خود مشاهده كرده‌اند كه ويروس سال ۱۹۱۸ بسيار فعال و خطرناك است بطوريكه در عرض تنها چهار روز ميزان مواد ويروسي كه در ريه‌هاي اين موشها انباشته شد ۳۹هزار برابر بيشتر از ميران مواد ويروسي است كه ويروسهاي آنفولانزاي مرغي در بدن پرندگان ابناشت مي‌كنند.
اين شدت فعاليت سبب حيرت محققان شده و آنان اذعان كرده‌اند كه انتظار نداشته‌اند اين ويروس تا اين اندازه كشنده باشد.
اين پژوهشگران در گام بعدي ويروس سال ۱۹۱۸را با گونه‌هايي از ويروس آنفولانزا مقايسه كردند كه در بدن آنها برخي از ژنها با ژنهاي گونه‌هاي ويروسهاي آنفولانزاي معاصر تعويض شده است.
در اين بررسي روشن شد كه تعويض ژن هماگلوتينين haemagglutininكه به ويروس كمك مي‌كند به درون سلول نفوذ كند موجب مي‌شود كه ويروس نتواند موشهايي را كه بدنشان را آلوده كرده از پاي در آورد.
تعويض هر سه ژن پلي مراز كه به ويروس اجازه مي‌دهد خود را تكثير كند، تا حد زيادي از توان كشندگي ويروس مي‌كاهد.
به گفته تامپي ژن هماگلوتينين از اهميت برخوردار است اما در مورد اين ويروس تغيير در تنها يك ژن يا مجموعه‌اي از ژنها نيست كه آن را خطرناك مي‌كند بلكه تركيبي از مجموعه‌اي از عوامل است كه چنين مي‌كند.
محققان در نظر دارند در بررسيهاي بعدي ويروسهايي را بازسازي كنند كه دچار برخي از جهشها نشده‌اند. اين امر از آن رو صورت مي‌گيرد تا روشن شود