سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
يك چهارم جمعيت دنيا از بيماري كمخوني رنج مي‌برند ۸۴/۰۷/25
يكي از بيماري‌هايي كه كمتر در مورد آن صحبت مي‌شود، بيماري كمخوني است، در حاليكه آمارهاي سازمان بهداشت جهاني نشانگرآن است كه يك چهارم جمعيت دنيا از اين بيماري رنج مي‌برند.
به گزارش پايگاه اينترنتي دويچه‌وله، كم شدن خون بدن باعث بيماري كمخوني نمي‌شود، بلكه به زبان ساده مي‌توان گفت كيفيت خون كاهش پيدا مي‌كند، يعني خون نمي‌تواند وظايف خود را به خوبي انجام دهد.
در بيمار كم‌خون تعداد دسته‌اي از سلولهاي خوني كه به گلبول‌هاي قرمز معروف هستند، كاهش پيدا مي‌كند. گلبول‌هاي قرمز از مهمترين سلولهاي تشكيل- دهنده خون هستند كه در خون شناورند و وظيفه آنها حمل و نقل اكسيژن و دي- اكسيد كربن است.
تمام سلولهاي بدن به اكسيژن نياز دارند و اكسيژن با تنفس وارد شش‌ها مي‌شود، سپس گلبول‌هاي قرمز اكسيژن رااز شش‌ها تحويل مي‌گيرند و آنها را به ساير سلولهاي بدن مي‌رسانند. سلول‌ها اكسيژن را مصرف مي‌كنند و دي‌اكسيدكربن پس مي‌دهند. دي‌اكسيد كربن به گلبول‌هاي قرمز شناور در خون مي‌چسبد و به شش‌ها برگردانده مي‌شود.
در بيماري كمخوني به علت كاهش تعداد گلبول‌هاي قرمز تبادل اكسيژن و دي‌اكسيدكربن بين سلول‌ها و خون دچار اختلال مي‌شود و كاهش تعداد گلبول‌هاي قرمز مي‌تواند دلايل مختلفي داشته باشد.
گلبول‌هاي قرمز در مغز استخوان‌ها ساخته مي‌شوند و اصلي‌ترين عنصر به كار رفته در ساختمان گلبول‌هاي قرمز، عنصر آهن است. آهن بايد از طريق مواد غذايي به بدن برسد و اگر آهن به مقدار كافي موجود نباشد ساخت گلبول‌هاي قرمز با مشكل مواجه مي‌شود.
اين نوع كمخوني، كمخوني ناشي از فقر آهن ناميده مي‌شود كه مهمترين علت ابتلا به بيماري كم خوني در كشورهاي در حال توسعه است. دريافت ناكافي آهن به علت دسترسي نداشتن به مواد غذايي حاوي آهن ساخت گلبول‌هاي قرمز را كاهش مي‌دهد.
مواد غذايي پروتئيني مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهي، جگر، تخم‌مرغ، حبوبات مثل عدس و لوبيا و سبزيجاتي مثل اسفناج ،آهن فراواني دارند. آهن موجود در پروتئين‌هاي حيواني مثل گوشت قرمز بهتر توسط بدن جذب مي‌شوند در حاليكه جذب آهن پروتئين‌هاي گياهي مانند اسفناج كمتر است.
ويتامين سي جذب آهن را افزايش مي‌دهد. مصرف مواد خوراكي حاوي ويتامين سي مثل گل كلم، آب پرتقال و فلفل دلمه‌اي همراه مواد غذايي آهن دار به جذب آهن كمك مي‌كند و گاهي به علت مشكلات دستگاه گوارش يا مصرف برخي داروها آهن مواد غذايي خوب جذب نمي‌شود.
ميزان نياز بدن به عنصر آهن بر اساس سن و جنس افراد متفاوت است. افرادي كه به خون‌سازي بيشتري نياز دارند بايد آهن بيشتري مصرف كنند.زنان باردار، دختران جوان و كودكان بخصوص كودكان زير دو سال از جمله اين افراد هستند.
در نتيجه مي‌توان گفت اين افراد بيشتر مستعد ابتلا به بيماري كمخوني هستند، اما اين بيماري در هر سني ممكن است بروز كند و در هر دو جنس زن و مرد ديده مي‌شود.
علائم كمخوني ناشي از فقر آهن عبارتند از رنگ پريدگي پوست، خستگي زودرس، سرگيجه، سر درد، سوزن سوزن شدن دست و پا و ريزش شديد مو و مصرف مواد غذايي حاوي آهن و استفاده از مكمل‌هاي خوراكي مثل قرص و شربت آهن راه درمان اين بيماري است.
مصرف قرص يا شربت آهن ممكن است با تهوع، اسهال يا يبوست همراه باشد، در نتيجه بهتر است قبل از مصرف اين مكمل‌هاي خوراكي با پزشك مشورت كرد.
بي‌توجهي به بيماري كمخوني بخصوص در مورد كودكان با عواقب جبران ناپذيري همراه است. كودكان به علت رشد سريع نياز بيشتري به خون‌سازي دارند و بايد به ميزان كافي آهن دريافت كنند.
فقر آهن و كمخوني در كودكان باعث كاهش بهره هوشي و كاهش قدرت يادگيري مي‌شود و به رشد مغزي كودكان صدمه مي‌زند.
اين نوع آسيب‌ها را بهيچوجه نمي‌توان با درمان‌هاي بعدي جبران كرد و داشتن يك رژيم غذايي مناسب بهترين راه پيشگيري است.
آمار بالاي اين بيماري در كشور ايران غير از گراني گوشت مرغ و ماهي به علت مصرف چاي دقيقا بعد از غذاست. چاي داغ، جذب آهن را تا حد صفر كاهش مي‌دهد. گوشت مرغ وماهي را كه نمي‌توان ارزان كرد، اما مي‌توان عادت نوشيدن چاي بلافاصله بعد از غذا را ترك كرد.