يك پيشرفت تازه و انقلابي در حوزه علوم تجربي: زيستشناسي تركيبي(سنتتيك)
زيست شناسي تركيبي رشته رو به رشدي است كه در آن با تركيب و سنتز ارگانيزمهاي زنده، هستارهاي جديد با خواص تازه و متنوع و نوظهور توليد ميشود.
هفته نامه نيچر در تازهترين شماره خود به منظور آشنا ساختن خوانندگان در سطح عمومي و در تراز متخصصان با اين رشته جديد اقدام به درج تازهترين تحقيقاتي كرده كه به وسيله متخصصان اين قلمروي رو به گسترش به انجام رسيده يا در دست اجرا است.
به عنوان مثال يك گروه از محققان موفق شدهاند به شيوهاي ابتكاري باكتريهاي ئي كولاي E. Coliرا به ارگانيزمهايي كه به نور حساسند تبديل كنند. با كتريهاي ئي كولاي مسمومكننده مواد غذايي هستند. براي تبديل باكتريها به سنجندههاي نور اين محققان گيرندههاي نوري موجود در بدن جلبكهاي سبز-آبي را به پروتئيني در بدن باكتريهاي ئي كولاي پيوند زدند.
در مرحله بعد اين پژوهشگران با استفاده از باكتريهاي ئي كولاي جديد كه به خاصيت تازهاي مجهز شده بودند يك ورقه نازك (فيلم عكاسي) درست كردند و از اين باكتريها براي ثبت تصويري با درجه تفكيك ۱۰۰مگا پيكسل (۱۰۰ ميليون نقطه نوراني در اينچ مربع) بهره گرفتند.
اين پژوهشگران براي كسب دستاورد چشمگير خود كه عملا به معناي خلق موجوداتي تازه در عالم طبيعت است نياز داشتند مدارهايي در مقياس ژنها درست كنند.
براي ساختن اين مدارها از شيوهاي موسوم به “از پائين به بالا”bottom-up استفاده ميشود كه در آن از كنار هم گذاردن كوچكترين اجزا به نحو تدريجي براي ساخت سازههاي بزرگ استفاده به عمل ميايد.
اين دقيقا همان روشي است كه طبيعت در ساخت ارگانيزمهاي زنده به كار ميگيرد و زيست شناسي به بررسي آن ميپردازد. از آنجا كه متخصصان در قلمرو جديد از همان رويههاي زيست شناسي اما در خدمت تركيبها و سنتزهاي تازه بهره ميگيرند، به اين رشته لقب “زيست شناسي تركيبي” biology synthetic داده شده است.
اهميت عظيم اين روش در آن است كه با تقليد از طبيعت در ايجاد مدار ها و شبكههايي كه ارگانيزمهاي زنده را تشكيل ميدهند بشر ميتواند به شناخت بهتري از نحوه عملكرد حيات در ترازهاي مختلف پي ببرد.
روش زيست شناسي تركيبي به كلي با دستكاريهايي كه متخصصان ژنتيك در ساختار مولكول دي.ان.آ و يا در ساختمان ژنها به عمل ميآورند متفاوت است.
فناوري تازه به محققان امكان ميدهد تا اجزا زيستي جديد به وجود آورند و ساختار مدارها و ارگانيزمهاي زيستي موجود را گام به گام از كوچكترين اجزا تا محصول نهايي توليد كنند.
در اين حال اين محققان ميتوانند با تغيير رمزهاي ژنتيكي موجودات و ارگانيزمهايي متفاوت از آنچه كه در طبيعت يافت ميشود خلق كنند.
به نوشته سردبير نشريه نيچر، نظر به اهميت بسيار زياد اين رشته در حال رشد و توانايي تاثيرگذاري بسيار قدرتمند آن در حيات جوامع، ضرورت دارد كه از همين آغاز راه حيطه عمومي و شهروندان و سياستگذاران و متخصصان در جريان فعاليتهاي اين قلمرو از پژوهشها قرار گيرند و به نحو فعال به تدوين مقررات لازم ناظر به شيوه پيشبرد تحقيقات، مكانيزمهاي پيشگيرانه در قبال سواستفادههاي احتمالي و اصول راهنماي عمل در اين عرصه اقدام كنند.