سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
|
|
|
سرطان گردن رحم نوعی بیماری است که در آن رشد بافت بدخیم از ناحیه گردن رحم نشات می گیرد و به طور نامنظم و فزاینده‌ای تکثیر و منجر به تراریختگی آن می شود.
سرطان گردن رحم دومین سرطان شایع دستگاه تناسلی زنان و پنجمین سرطان بعد از سرطان های ریه، پستان، روده و جسم رحم در سراسر جهان است که حدود % ۶ کل سرطان زنان را تشکیل می دهد.
با توجه به سلولی که دچار تراریختی و سرطان شده است اشکال مختلفی از سرطان گردن رحم وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. شایع ترین اشکال سرطان گردن رحم عبارتند از:
i) سرطان بافت بشره ای یا سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)- این سرطان از شا یع ترین انواع سرطان گردن رحم است که حدود %۷۵ اشکال سرطان گردن رحم را تشکیل می دهد. این سرطان از یاخته‌های مفروش لایه سطحی گردن رحم شروع می‌شود و رشد نسبتاً آهسته‌ای دارد و اغلب ماهها بلکه سالها طول می کشد تا به بافتهای اندام های مجاور سرایت کند. بیشتر مبتلایان این نوع سرطان، زنان ۴۰ تا ۶۰ سال هستند.
ii) سرطان غدد مترشحه مخاطی ( Adenocarcinoma) – این نوع سرطان گردن رحم معمولاً در زیر بافت پوششی گردن رحم رشد می کند و معمولاً بین سنین ۲۵ تا ۴۰ سالگی دیده می شود.
همه انواع تغییرات یاخته‌های گردن رحم بدخیم (سرطانی ) نیستند. در زنانی که یاخته‌های گردن رحم آنها دچار تغییرات غیر سرطانی شده‌اند اغلب نتیجه عفونت و یا تورم آن است که در اصطلاح آسیب شناسی به آن دیسپلازی (Dysplasia) گفته می شود.
دیسپلازی گردن رحم سرطان نیست اما اطلاعات بالینی و آماری آن را عامل مقدماتی برای سرطانی شدن گردن رحم تلقی می‌کنند. این تغییرات اغلب در سنین ۲۵ تا ۳۵ سالگی تظاهر میکند. یاخته‌های دیسپلازی گردن رحم از نظر شکل در زیر میکروسکوپ شبیه یاخته‌های سرطانی هستند ولی مانند یاخته‌های سرطانی مهاجم نیستند و به بافتهای مجاور آسیبی نمی رسانند.
علائم هشدار دهنده سرطان گردن رحم
• درمراحل ابتدایی هیچ نشانه ای ندارد
• خونریزی غیر طبیعی (خونریزی ممکن است در فاصله بین عادت ماهانه شروع و قطع شود)
• خونریزی هنگام معاینه پزشکی اندامهای تناسلی
• سختی، درد و یا خونریزی به هنگام نزدیکی
• عفونت های مکرر مهبل
• درد به هنگام ادرار
• طولانی شدن بیش از حد معمول عادت ماهانه و یا خونریزی بیش از حد
• ازدیاد ترشحات مهبل ( زرد ، بدبوی)
• درد کمر
در شرایطی که سرطان گردن رحم مهاجم و به دیگر اندامها گسترش یافته باشد علاوه بر نشانه های فوق علائمی مانند یبوست، مشاهده خون در ادرار، گرفتگی مجرای ادرار، باز شدن غیر طبیعی گردن رحم و کم خونی تظاهر می کند.
|
|
|
سبب شناسی: سرطان زایی گردن رحم
عامل مستعد و پیشتاز در تظاهر سرطان گردن رحم مانند هر سرطان دیگری به هم خوردن نظم تقسیم یاخته‌ها است. تحقیقات آماری و بالینی روند بدخیمی بیماری سرطان رحم را با عوامل زیر مرتبط می‌دانند:
• سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده ای با آلودگی ویروس پاپیلومای انسانی (Human Papilloma Virus) دارد. این ویروس ازطریق رابطه جنسی منتقل می شود و شرایط رفتاری ناسالم جنسی احتمال آلودگی به آن را افزایش می دهد
• ضعف سیستم ایمنی به ویژه به صورت اکتسابی (بیماری ایدز)، مصرف داروهای سرکوب ایمنی (immuno suppressor) عاملی مستعد کننده در ابتلا به سرطان دهانه رحم است
• شروع روابط جنسی در سنین پائین
• سن- تظاهر سرطان گردن رحم در سنین بلوغ و زیر ۱۸ سال بسیار نادر و در سنین ۴۰ تا ۵۵ سالگی احتمال ابتلا به آن روندی یکنواخت دارد. زنان بالای ۵۵ سال بیشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان گردن رحم هستند و باید بیشتر متوجه علائم هشدار دهنده این بیماری باشند
• نزدیکی با افراد متفاوت
• نزدیکی با فردی که با افراد مختلف ارتباط دارد
• بیماری های مقاربتی – سابقه عفونت های ناشی از بیماریهای مقاربتی احتمال ابتلاء به سرطان گردن رحم را افزایش می‌دهد
• استفاده طویل المدت از قرص های جلوگیری از حاملگی
• اعتیاد به دخانیات
• زایمان های متعدد
الگوهای غربالگری سرطان گردن رحم
|
|
|
| تصویری از یک نمونه در آزمایش پاپ اسمیر |
• آزمایش پاپ اسمیر (Papanicolaou Smear)- الگوی غربالگری سرطان گردن رحم جهت تشخیص پیدایش یاخته‌های پیش سرطانی و سرطانی، ردیابی انواع عفونتهای ناشی از باکتری، قارچ و ویروس در نواحی گردن رحم و مهبل است. آزمایش پاپ اسمیر پس ازشروع فعالیت جنسی سالی یک بار و پس از دو تست منفی هر ۳ سال یک بار تکرار می‌شود. این آزمایش معمولاً دو هفته پس از اتمام عادت ماهانه و حداقل ۴۸ ساعت پس از مقاربت جنسی توصیه می‌شود. پس از نتیجه مثبت آزمایش پاپ اسمیر و مشاهده ناهنجاری یاخته های گردن رحم، اقدام بعدی بررسی کولپوسکوپی (Colposcopy) گردن رحم است که بزرگنمایی ۸ تا ۴۰ برابر یاخته را امکانپذیر می کند.
• نمونه برداری یا بیوپسی (biopsy)- بررسی میکروسکوپی از نمونه بافت تومور است. این آزمایش بسیار مهم است زیرا مطمئن ترین روش برای تشخیص سرطان گردن رحم و نوع آن به حساب می آید.
• آزمایش شیلر(Schiller test)- در این روش ابتدا اسید استیک رقیق به روی یاخته‌ها مالیده می‌شود و سپس محلول ید روی آنها ریخته می شود. سپس توسط ابزاری به نام کولپوسکوپ که مجهز به بزرگنما است یاخته‌های گردن رحم مورد بررسی بصری قرار می گیرند.در این روش یاخته‌های سالم گردن رحم به رنگ قهوه‌ای دیده می شود، در حالی که یاخته‌های تراریخته به رنگ سفید یا زرد نمایان می‌شود. این روش کاملاً بدون درد است و هیچ عوارض جانبی بر جا نمی گذارد.
اشکال مهاجم گردن رحم با بررسی بالینی مثانه، راست روده، تخمدان، جسم رحم، مهبل و آزمایش یاخته‌های گردن رحم تشخیص داده می شود. پس از تشخیص اولیه سرطان گردن رحم، آزمایشات تکمیلی دیگری مانند آزمایش خون، ادرار، رادیوگرافی قفسه سینه ، سی تی اسکن، کت اسکن، ام آر آی، سونوگرافی مهبل، رادیوگرافی لگنچه کلیه از طریق تزریق ماده حاجب (intravenous pyelography) برای بررسی دامنه گسترش سرطان به دیگر اندامها بکار گرفته می شود.
الگوهای درمانی سرطان گردن رحم
الگوهای درمانی بیماری سرطان گردن رحم بستگی به نوع سرطان، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، وضعیت سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد. با توجه به سن و وضعیت سلامت بیمار ممکن است یک یا ترکیبی از الگوهای درمانی زیر بکار گرفته شود:
۱- جراحی – الگوی درمانی محل ضایعه است و با توجه به وضعیت و دامنه گسترش ضایعه اعمال می‌شود.
در شرایطی که سرطان هنوز محدود به ناحیه گردن رحم باشد و بیمار تمایل به تشکیل خانواده داشته باشد تنها ناحیه تراریخته گردن رحم با عمل جراحی برداشته می‌شود.
|
|
|
در جراحی “هیستروکتومی ساده” (خارج کردن رحم) محل ضایعه مورد درمان قرار می گیرد و طی آن، تمامی رحم برداشته می شود و یا با توجه به دامنه گسترش یاخته های سرطانی مهاجم، شیپور و تخمدانها نیز برداشته می شود. در برخی موارد رحم، شیپور و تخمدان و غدد لنفاوی اطراف رحم نیز برداشته می شود که به آن “هیستروکتومی ورتهام” (Wertheim) گفته می شود.
۲- پرتو درمانی یا رادیوتراپی: اگر تومور، بافتهای مجاور را در بر گرفته باشد و یا انجام جراحی برای بیمار مناسب نباشد، الگوهای درمانی وسیع تری مانند رادیوتراپی پی گیری می شود. هدف از رادیوتراپی کنترل رشد سلولهای سرطانی است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی یا داخلی باشد:
• رادیوتراپی خارجی: در این روش بیمار در معرض تشعشع قرار می گیرد. اشعه از چند زاویه مختلف از خارج از بدن به تومور هدایت می شود. این روش کاملا بدون درد است و به مدت ۷ تا ۸ هفته ادامه دارد. ولی بیمار از عوارض جانبی مانند تحریک پذیری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو شکایت می کند. اثرات اشعه ممکن است واکنشهای پوستی به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح یا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و آسیب‌های عروقی و تنفسی می تواند از دیگر عوارض جانبی رادیوتراپی باشد. همچنین رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتا بروز عفونت شود.
• رادیو تراپی داخلی یا براکی تراپی (Brachytherapy): براکی تراپی برای رساندن مستقیم مقدار زیادی اشعه به ضایعه بدخیم است. در این روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنج های نازک مواد یونیزه به بدن بیمار تزریق می شود. این نوع رادیو تراپی نیز بیشتر عوارض جانبی رادیوتراپی خارجی را دارد.
رادیوتراپی داخلی یا خارجی اغلب قبل از اقدام به عمل جراحی جهت کوچک کردن ضایعه اشعه تجویز می شود.
۳- شیمی درمانی: یک درمان عمومی است و جهت از بین بردن یاخته های سرطانی پراکنده مورد استفاده قرار می گیرد. شیمی درمانی جهت پیشگیری از عود بیماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده تجویز می شود. استفاده از داروهای شیمیایی منجر به انهدام سلولهای سرطانی می شود. عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، ریزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفید خون، ضعف سیستم ایمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان، کم‌خونی، و کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون که ممکن است سبب خستگی، سرگیجه و احساس سرما در بیمار شود. اسهال و یبوست، و سفتی و خشکی مفاصل از دیگر عوارض جانبی شیمی درمانی است.
روشهای نوین در تشخیص و درمان سرطان گردن رحم
همانطور که پیشتر اشاره شد، سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده ای با آلودگی ویروس پاپیلومای انسانی (Human Papilloma Virus) دارد. این ویروس ازطریق رابطه جنسی منتقل می شود و شرایط رفتاری ناسالم جنسی احتمال آلودگی به آن را افزایش می دهد و اغلب به عنوان یک پیامد عفونت ویروسی تلقی می شود.
ویروسهای پاپیلومای انسانی ویروسهای القا کننده سرطان هستند که قابلیت تغییر دادن شکل سلولی را که آلوده می‌کنند، دارند و در نتیجه منجر به تکثیر خارج از کنترل سلولهای مورد نظر می‌شوند. این تکثیر فزاینده موجب تومور یا سرطان می‌شود. ویروسهای پاپیلومای انسانی مجاری تناسلی به دو دسته “کم خطر” و “پر خطر” تقسیم می شوند و تنها گروه “پر خطر” ویروس پاپیلومای انسانی مجاری تناسلی توانایی ایجاد دیسپلازی و یا سرطان گردن رحم را دارند. از روشهای نوین در تشخیص و درمان سرطان گردن رحم آزمایش “هیبرید” است که نوع ویروس را مشخص می کند و از آن برای تصمیم گیری درباره نوع درمان سرطان گردن رحم استفاده می‌شود.
از دیگر پیشرفتهای پیشگیری از سرطان گردن رحم تولید واکسن علیه ویروسهای “پرخطر” است که در حال حاضر مرحله دوم کارآزمایی بالینی را گذرانده و امید است در چند سال آینده برای عرضه و استفاده گسترده آماده شود.
سرطان گردن رحم یکی از شایع‌ترین علل مرگ ناشی از سرطان در زنان است در حالی که در صورت تشخیص به موقع، قابل درمان است. معاینات منظم و دوره ای آزمایش پاپ اسمیر یکی از موثرترین اقدامات پیشگیرانه سرطان رحم و یا تراریختگی پیش سرطانی یاخته‌های گردن رحم (دیسپلازی) است و الگویی موفق در کاهش میزان بروز و تلفات ناشی از سرطان گردن رحم بشمار می رود.
تعداد سیگار در روز و زمان اعتیاد به دخانیات، در میزان افزایش به این سرطان بسیار موثر است.
محققان موسسه بین المللی مطالعات سرطان رحم با بررسی ۲۳۰۱۷ زن دریافتند زنان سیگاری ۶۰ درصد بیشتر از زنان دیگر به سرطان دهانه رحم مبتلا می شوند.
نام این واکسن جدید را گارداسیل گذاشته اند که جلوی ابتلا به ویروسی به نام پاپیلومای انسانی (HPV) را می گیرد. HPV علت اصلی سرطان رحم است. این واکسن را در یک تحقیق، شرکت مرک، روی ۱۲۱۶۷ زن ۱۶ تا ۲۳ ساله از ۱۳ کشور، آزمایش کردند.
این تحقیق دومین مطالعه ای است که برای آزمایش انسانی این واکسن انجام می شود و به تحقیق آینده ۲ معروف شده است. در تحقیق اول واکسن را روی ۲۷۷ زن آزمایش کرده بودند. آینده ۲ نشان داد گارداسیل، صد درصد در پیشگیری از بروز سرطان گردن رحم در اثر ویروس پاپیلومای انسانی مؤثر است. و اگر این واکسن را پیش از بلوغ به دختران تزریق کنند، بسیار مفیدتر خواهد بود. گارداسیل نوع خاصی از ویروس پاپیلومای انسانی را نیز که عامل ایجاد زگیل ناحیه تناسلی است مهار می کند.
سرطان کشنده
سرطان گردن رحم یکی از سرطان های کشنده و متأسفانه شایع میان زنان است. در حال حاضر، این سرطان سالانه ۲۷۴ هزار زن را می کشد. مهم ترین علت این سرطان ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است که ۷۰ درصد سرطان های گردن رحم، به دلیل آلودگی به آن ایجاد می شوند. پیش از کشف این واکسن، بهترین روش پیشگیری از بروز مراحل پیشرفته و غیرقابل علاج این سرطان، تشخیص سریع مراحل اولیه آن بود. دکتر جولیتا پاتنیک، سرپرست برنامه های تشخیص زودرس سرطان در وزارت بهداشت انگلستان می گوید: قبل از این، تشخیص زودرس (غربال گری) سرطان گردن رحم، بهترین روش پیشگیری از این سرطان بود. برای این غربال گری، تمام زنان ۲۵ تا ۴۹ساله را هر ۳ سال یک بار آزمایش می کردند و زنان ۵۰ تا ۶۴ساله را نیز هر ۵ سال یک بار.
شوق کشف جدید
در عالم پزشکی، نتیجه صددرصد به ندرت دیده می شود. گارداسیل یکی از همین موردهای نادر است. آینده ۲ آن قدر تکان دهنده بوده که بسیاری از دانشمندان جهان را شوکه کرده است. دکتر مارگارت استنلی، استاد دانشگاه کیمبریج، در این باره می گوید: آینده ۲ بسیار مهیج است. هم تعداد افرادی که در این تحقیق بررسی کرده اند زیاد است و هم نتیجه صددرصد اثربخشی واکسن سرطان رحم هیجان انگیز. دکتر پیتر ریگبای، استاد و رئیس مؤسسه تحقیقات سرطان انگلستان، هیجان زده می گوید: سالانه هزاران نفر در دنیا بر اثر سرطان گردن رحم می میرند. و این خیلی خوشحال کننده است که می شنویم می شود از تعداد این قربانیان در آینده کاست.
شرکت مرک برای این که بتواند گارداسیل را وارد بازار کند، راه درازی در پیش دارد. که دراین راه ابتدا باید آن را به تأیید اداره بین المللی غذا و داروی آمریکا (FDA) برساند. در این میان گارداسیل رقیبی هم دارد به نام سرواریکس که مسلما کار را برای مرک سخت تر خواهد کرد.
هر سال حدود ۱۰۰۰۰ زن، دارای سرطان گردن رحم تشخیص داده می‌شوند و بیش از ۳۵ درصد آنها به دلیل تشخیص دیرهنگام این بیماری و موفق نبودن درمان، از دنیا می‌روند. روشهای ساده‌تر تشخیص آسیب‌های قبل از سرطان، می‌توانند تا حد زیادی آمار مرگ و میر را کاهش دهند. در مقاله‌ای که در مجله Gynecologic Oncology به چاپ رسیده است، با استفاده از نقاط کوانتومی و با بهره‌گیری از یک نمایشگر فیبرنوری، یک روش ساده برای تشخیص زودهنگام سرطان گردن رحم پیشنهاد شده است.
یک تیم تحقیقاتی به رهبری دکتر Rebecca Richards-Kortum در دانشگاه تگزاس، و دکتر Michelle Follen از مرکز سرطان هوستون، یک نوع نقاط کوانتومی فلورسانس محلول در آب توسعه داده‌اند که می‌توانند با یک آنتی‌بادی تک‌کلونی نشان‌گذاری شوند. این آنتی‌بادی به گیرنده عامل رشد اپیدرمال[۱] (EGFR)، که به مقدار زیاد در سطح بسیاری از سلولهای سرطانی وجود دارد، متصل می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که سلولهای گردن رحمی که تولید EGFR در آنها افزایش می‌یابد، به احتمال زیاد بدخیم هستند. در نتیجه می‌توان وجود مقادیر زیاد EGFR را به عنوان نشانه‌ای از سرطان گردن رحم قلمداد کرد.
محققان توانستند با استفاده از نقاط کوانتومی نشان‌گذاری شده (که وقتی در معرض نور سفید قرار بگیرند، تابش قوی فلوئورسانس از خود نشر می‌کنند)، سلولهای کشت‌شده‌ای را که مقادیر مضاعفی از EGFR تولید می‌کنند، از سلولهای عادی تشخیص دهند. بر اساس این نتایج، محققان در حال برنامه‌ریزی برای یافتن پاسخ این پرسش هستند که آیا می‌توانند سلول‌هایی را که EGFR زیادی از خود ترشح می‌کنند، در سرطان رحم حیوانات تشخیص دهند؟
جزئیات این کار، که بخشی از بودجه آن توسط موسسه ملی سرطان تامین شده است، در مقاله‌ای با عنوان:
“Fluorescent nanocrystals for use in early cervical cancer detection”
به چاپ رسیده است. خلاصه‌ای از این مقاله در سایت Pubmed در دسترس می‌باشد.
—————-
در حالی که تشخیص زود هنگام و درمان های نوین از میزان مرگ و میر زنان جوان مبتلا به سرطان رحم، تا حد زیادی کاسته است، اما آمار نشان می دهد در دهه اخیر افزایش چشمگیری در تعداد زنان مسن مبتلا به این بیماری مشاهده شده است.
به گزارش پایگاه اینترنتی رویترز، براساس گزارشات واصله به سازمان بهداشت جهانی، طی دهه اخیر موارد ابتلا سرطان رحم در زنان ۶۰ تا ۷۹ ساله انگلیسی، به میزان ۳۰ درصد افزایش یافته و آمار مشابهی نیز در سایر کشورها به چشم می خورد.
دکتر «Luey Boyd»، اپیدمیولوژیست از موسسه تحقیقات سرطان در لندن، در این خصوص توضیح می دهد: دلایل متعددی این افزایش میزان سرطان را در زنان سالمند توجیه می کند؛ که از آن جمله می توان به افزایش وزن، بلوغ زودرس، یائسگی دیررس و به کار بستن روش هورمون درمانی جایگزین اشاره کرد.
وی ادامه می دهد: براساس تحقیقات انجام شده، درصد بروز سرطان رحم در زنان چاق، ۲ تا ۳ برابر سایرین است؛ همچنین، یائسگی دیررس باعث ایجاد تغییر در درصد هورمون های جنسی زنانه و تحریک رشد توده های بدخیم در رحم و یا سینه می گردد.
در حال حاضر شایع ترین درمان سرطان رحم، جراحی و برداشتن رحم (هیستروکتومی) به همراه شیمی درمانی است؛ گرچه میزان بهبودی شخص ارتباط مستقیم با شدت بیماری وی دارد.
یادآوری می شود خونریزی پس از یائسگی و درد ناحیه لگن، مهمترین و شایع ترین علائم ابتلا به سرطان رحم محسوب می شوند.
———
*** یافته های دیگر :
جدیدترین یافته‌ها از سرطان “گردن رحم” سرطان “گردن رحم” یکی از شایع‌ترین علل مرگ ناشی از سرطان در زنان است در حالیکه در صورت تشخیص به موقع، قابل درمان است.
معاینات منظم و دوره‌ای آزمایش “پاپ اسمیر” یکی از موثرترین اقدامات پیشگیرانه سرطان رحم و یا “تراریختگی” پیش سرطانی یاخته‌های گردن رحم است و الگویی موفق در کاهش میزان بروز و تلفات ناشی از این نوع سرطان بشمار می رود.
گردن رحم یا “زهدان” ( (Cervixقسمتی از دستگاه تناسلی زنان است و ناحیه باریک و تحتانی رحم را که به مهبل باز می‌شود، شامل می‌شود.
به گزارش بی‌بی‌سی، سرطان گردن رحم نوعی بیماری است که در آن رشد بافت بدخیم از ناحیه گردن رحم نشات می‌گیرد و بطور نامنظم و فزاینده‌ای تکثیر و منجر به تراریختگی آن می‌شود.
سرطان گردن رحم دومین سرطان شایع دستگاه تناسلی زنان و پنجمین سرطان پس از سرطان‌های “ریه، پستان، روده و جسم رحم” در جهان است که حدود شش درصد کل سرطان زنان را تشکیل می‌دهد.
با توجه به سلولی که دچار تراریختی و سرطان شده، اشکال مختلفی از سرطان گردن رحم وجود دارد که هر کدام نشانه‌ها و عوارض خاص خود را دارند.
شایع‌ترین اشکال سرطان گردن رحم به شرح زیر است.
(۱سرطان “بافت بشره‌ای” یا “سنگفرشی” (.(Squamous cell carcinoma
این سرطان از شایع‌ترین انواع سرطان گردن رحم است که حدود ۷۵درصد اشکال این نوع سرطان را تشکیل می‌دهد.
این سرطان از یاخته‌های مفروش لایه سطحی گردن رحم شروع می‌شود و رشد نسبتا آهسته‌ای دارد و اغلب ماهها و سالها طول می‌کشد تا به بافتهای اندامهای مجاور سرایت کند.
بیشتر مبتلایان این نوع سرطان، زنان ۴۰تا ۶۰ساله هستند.
(۲سرطان غدد مترشحه مخاطی ( .(Adenocarcinoma
این نوع سرطان گردن رحم معمولا در زیر بافت پوششی گردن رحم رشد میکند و معمولا بین سنین ۲۵تا ۴۰سالگی دیده می‌شود.
همه انواع تغییرات یاخته‌های گردن رحم، بدخیم (سرطانی) نیستند.
در زنانی که یاخته‌های گردن رحم آنها دچار تغییرات غیر سرطانی شده‌اند، اغلب نتیجه عفونت و یا تورم آن است که در اصطلاح آسیب شناسی به آن “دیسپلازی” ( (Dysplasiaمی‌گویند.
دیسپلازی گردن رحم عامل سرطان نیست، اما اطلاعات بالینی و آماری آن را عامل مقدماتی برای سرطانی شدن گردن رحم تلقی می‌کنند.
این تغییرات اغلب در سنین ۲۵تا ۳۵سالگی ظاهر می‌شود.
یاخته‌های دیسپلازی گردن رحم از نظر شکل در زیر میکروسکوپ شبیه یاخته‌های سرطانی هستند، ولی مانند یاخته‌های سرطانی مهاجم نیستند و به بافتهای مجاور آسیبی نمی‌رسانند.
* علایم هشداردهنده سرطان گردن رحم
۱در مراحل ابتدایی هیچ نشانه‌ای ندارد.
۲خونریزی غیر طبیعی (خونریزی ممکن است در فاصله بین عادت ماهانه شروع و قطع شود)
۳خونریزی هنگام معاینه پزشکی اندامهای تناسلی
۴سختی، درد و یا خونریزی به هنگام نزدیکی
۵عفونتهای مکرر مهبل
۶درد به هنگام ادرار
۷طولانی شدن بیش از حد معمول عادت ماهانه و یا خونریزی بیش از حد ۸ازدیاد ترشحات مهبل (زرد، بدبوی)
۹درد کمر
در شرایطی که سرطان گردن رحم مهاجم و به دیگر اندامها گسترش یافته باشد علاوه بر نشانه‌های فوق، علایمی مانند یبوست، مشاهده خون در ادرار، گرفتگی مجرای ادرار، باز شدن غیر طبیعی گردن رحم و کم خونی ظاهر می‌شود.
* سبب شناسی: سرطان‌زایی گردن رحم
عامل مستعد و پیشتاز در تظاهر سرطان گردن رحم مانند هر سرطان دیگری به هم خوردن نظم تقسیم یاخته‌ها است.
تحقیقات آماری و بالینی روند بدخیمی بیماری سرطان رحم را با عوامل زیر مرتبط می‌دانند.
الف سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده‌ای با آلودگی ویروس “پاپیلومای انسانی” ( (Human Papilloma Virusدارد.
این ویروس از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود و شرایط رفتاری ناسالم جنسی احتمال آلودگی به آن را افزایش می‌دهد.
ب ضعف سیستم ایمنی به ویژه به صورت اکتسابی (بیماری ایدز) و مصرف داروهای سرکوب ایمنی ( ،(immuno suppressorعامل مستعدکننده در ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند.
ج شروع روابط جنسی در سنین پایین
تظاهر سرطان گردن رحم در سنین بلوغ و زیر ۱۸سال بسیار نادر و در سنین ۴۰تا ۵۵سالگی، احتمال ابتلا به آن روندی یکنواخت دارد.
زنان بالای ۵۵سال بیشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان گردن رحم قرار دارند و باید بیشتر متوجه علایم هشداردهنده این بیماری باشند.
د نزدیکی با افراد متفاوت
ح نزدیکی با فردی که با افراد مختلف ارتباط دارد
و بیماریهای مقاربتی
ض سابقه عفونتهای ناشی از بیماریهای مقاربتی، احتمال ابتلاء به سرطان گردن رحم را افزایش می‌دهد.
ه استفاده طویل‌المدت از قرص‌های جلوگیری از حاملگی
ط اعتیاد به دخانیات
ی زایمان‌های متعدد
* الگوهای “غربالگری” سرطان گردن رحم
الگوی غربالگری سرطان گردن رحم، جهت تشخیص پیدایش یاخته‌های پیش سرطانی و سرطانی، ردیابی انواع عفونتهای ناشی از باکتری، قارچ و ویروس در نواحی گردن رحم و مهبل است.
– آزمایش پاپ اسمیر
پس از شروع فعالیت جنسی، سالی یک بار و پس از دو تست منفی، هر سه سال یک بار تکرار می‌شود.
این آزمایش معمولا دو هفته پس از اتمام عادت ماهانه و حداقل ۴۸ساعت پس از مقاربت جنسی توصیه می‌شود.
پس از نتیجه مثبت آزمایش پاپ اسمیر و مشاهده ناهنجاری یاخته‌های گردن رحم، اقدام بعدی بررسی “کولپوسکوپی” ( (Colposcopyگردن رحم است که بزرگنمایی ۸تا ۴۰برابر یاخته را امکانپذیر میکند.
– نمونه‌برداری یا بیوپسی ((biopsy
بررسی میکروسکوپی از نمونه بافت تومور است.
این آزمایش بسیار مهم است زیرا مطمئن‌ترین روش برای تشخیص سرطان گردن رحم و نوع آن به حساب می‌آید.
– آزمایش “شیلر”((Schiller test
در این روش ابتدا “اسید استیک رقیق” به روی یاخته‌ها مالیده می‌شود و سپس محلول ید روی آنها ریخته می‌شود، سپس توسط ابزاری به نام “کولپوسکوپ” که مجهز به بزرگنما است، یاخته‌های گردن رحم مورد بررسی بصری قرار می‌گیرند.
در این روش، یاخته‌های سالم گردن رحم به رنگ قهوه‌ای دیده می‌شود، در حالی که یاخته‌های تراریخته، به رنگ سفید یا زرد نمایان می‌شود.
این روش کاملا بدون درد است و هیچ عوارض جانبی ندارد.
اشکال مهاجم گردن رحم با بررسی بالینی مثانه، راست روده، تخمدان، جسم رحم، مهبل و آزمایش یاخته‌های گردن رحم تشخیص داده می‌شود.
پس از تشخیص اولیه سرطان گردن رحم، آزمایشات تکمیلی دیگری مانند آزمایش خون، ادرار، رادیوگرافی قفسه سینه، سی تی اسکن، کت اسکن، ام آر آی، سونوگرافی مهبل، رادیوگرافی لگنچه کلیه از طریق تزریق ماده حاجب ( (intravenous pyelographyبرای بررسی دامنه گسترش سرطان به دیگر اندامها بکار گرفته می‌شود.
* الگوهای درمانی سرطان گردن رحم
الگوهای درمانی بیماری سرطان گردن رحم بستگی به نوع سرطان، وضعیت بیماری در شروع درمان، سن، وضعیت سلامت عمومی و چگونگی واکنش بیمار به نوع درمان دارد.
با توجه به سن و وضعیت سلامت بیمار، ممکن است یک یا ترکیبی از الگوهای درمانی زیر بکار گرفته شود.
– ۱جراحی الگوی درمانی محل ضایعه است و با توجه به وضعیت و دامنه گسترش ضایعه اعمال می‌شود.
در شرایطی که سرطان هنوز محدود به ناحیه گردن رحم باشد و بیمار تمایل به تشکیل خانواده داشته باشد، تنها ناحیه تراریخته گردن رحم با عمل جراحی برداشته می‌شود.
در جراحی “هیستروکتومی ساده” (خارج کردن رحم)، محل ضایعه مورد درمان قرار می‌گیرد و طی آن تمامی رحم برداشته می‌شود و یا با توجه به دامنه گسترش یاخته‌های سرطانی مهاجم، شیپور و تخمدانها نیز برداشته می‌شود.
در برخی موارد، رحم، شیپور و تخمدان و غدد لنفاوی اطراف رحم نیز برداشته می‌شود که به آن “هیستروکتومی ورتهام” ( (Wertheimگفته می‌شود.
– ۲پرتو درمانی یا رادیوتراپی
اگر تومور بافتهای مجاور را در بر گرفته باشد و یا انجام جراحی برای بیمار مناسب نباشد، الگوهای درمانی وسیع تری مانند رادیوتراپی پیگیری می شود.
هدف از رادیوتراپی، کنترل رشد سلولهای سرطانی است.
تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی یا داخلی باشد:
– رادیوتراپی خارجی: در این روش، بیمار در معرض تشعشع قرار می‌گیرد.
اشعه از چند زاویه مختلف از خارج از بدن به تومور هدایت می‌شود.
این روش کاملا بدون درد است و به مدت ۷تا ۸هفته ادامه دارد، ولی بیمار از عوارض جانبی مانند تحریک پذیری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو شکایت میکند.
اثرات اشعه ممکن است واکنشهای پوستی به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح یا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد.
تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی و آسیب‌های عروقی و تنفسی می‌تواند از دیگر عوارض جانبی رادیوتراپی باشد.
همچنین رادیوتراپی ممکن است باعث سرکوب سیستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفید و ضعف سیستم ایمنی بدن و نهایتا بروز عفونت شود.
– رادیو تراپی داخلی یا “براکی تراپی” ((Brachytherapy
براکی تراپی برای رساندن مستقیم مقدار زیادی اشعه به ضایعه بدخیم است.
در این روش در اتاق عمل با استفاده از سرنگهای نازک، مواد یونیزه به بدن بیمار تزریق می‌شود.
این نوع رادیوتراپی نیز بیشتر عوارض جانبی، رادیوتراپی خارجی را دارد.
رادیوتراپی داخلی یا خارجی، اغلب قبل از اقدام به عمل جراحی جهت کوچک کردن ضایعه اشعه تجویز می‌شود.
– ۳شیمی درمانی
یک درمان عمومی است و جهت از بین بردن یاخته‌های سرطانی پراکنده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شیمی درمانی جهت پیشگیری از بروز مجدد بیماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده، تجویز می‌شود.
استفاده از داروهای شیمیایی منجر به انهدام سلولهای سرطانی می‌شود.
عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، ریزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفید خون، ضعف سیستم ایمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان، کم‌خونی و کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون که ممکن است سبب خستگی، سرگیجه و احساس سرما در بیمار شود.
اسهال و یبوست و سفتی و خشکی مفاصل، از دیگر عوارض جانبی شیمی درمانی است.
* روشهای نوین در تشخیص و درمان سرطان گردن رحم
سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده‌ای با آلودگی ویروس پاپیلومای انسانی ( (Human Papilloma Virusدارد.
این ویروس از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود و شرایط رفتاری ناسالم جنسی احتمال آلودگی به آن را افزایش می‌دهد و اغلب به عنوان یک پیامد عفونت ویروسی تلقی می‌شود.
ویروسهای پاپیلومای انسانی ویروسهای القاکننده سرطان هستند که قابلیت تغییر دادن شکل سلولی را دارند و در نتیجه منجر به تکثیر خارج از کنترل سلولهای سرطانی می‌شوند.
این تکثیر فزاینده موجب تومور یا سرطان می‌شود. ویروسهای پاپیلومای انسانی مجاری تناسلی به دو دسته “کم خطر” و “پر خطر” تقسیم می‌شوند و تنها گروه “پر خطر” ویروس پاپیلومای انسانی مجاری تناسلی، توانایی ایجاد دیسپلازی و یا سرطان گردن رحم را دارند.
از روشهای نوین در تشخیص و درمان سرطان گردن رحم، آزمایش “هیبرید” است که نوع ویروس را مشخص میکند و از آن برای تصمیم‌گیری درباره نوع درمان سرطان گردن رحم استفاده می‌شود.
از دیگر پیشرفتهای پیشگیری از سرطان گردن رحم، تولید واکسن علیه ویروسهای “پرخطر” است که در حال حاضر مرحله دوم کارآزمایی بالینی را گذرانده و امید است در چند سال آینده برای عرضه و استفاده گسترده آماده شود.