سایت پزشکان بدون مرز دارو، درمان، بیماری، علمی
|
|
|
سرطان گردن رحم نوعی بيماری است که در آن رشد بافت بدخيم از ناحيه گردن رحم نشات می گيرد و به طور نامنظم و فزاينده‌ای تکثير و منجر به تراريختگی آن می شود.
سرطان گردن رحم دومين سرطان شايع دستگاه تناسلی زنان و پنجمين سرطان بعد از سرطان های ريه، پستان، روده و جسم رحم در سراسر جهان است که حدود % ۶ کل سرطان زنان را تشکيل می دهد.
با توجه به سلولی که دچار تراريختی و سرطان شده است اشکال مختلفی از سرطان گردن رحم وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. شايع ترين اشکال سرطان گردن رحم عبارتند از:
i) سرطان بافت بشره ای يا سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)- اين سرطان از شا يع ترين انواع سرطان گردن رحم است که حدود %۷۵ اشکال سرطان گردن رحم را تشکيل می دهد. اين سرطان از ياخته‌های مفروش لايه سطحی گردن رحم شروع می‌شود و رشد نسبتاً آهسته‌ای دارد و اغلب ماهها بلکه سالها طول می کشد تا به بافتهای اندام های مجاور سرايت کند. بيشتر مبتلايان اين نوع سرطان، زنان ۴۰ تا ۶۰ سال هستند.
ii) سرطان غدد مترشحه مخاطی ( Adenocarcinoma) – اين نوع سرطان گردن رحم معمولاً در زير بافت پوششی گردن رحم رشد می کند و معمولاً بين سنين ۲۵ تا ۴۰ سالگی ديده می شود.
همه انواع تغييرات ياخته‌های گردن رحم بدخيم (سرطانی ) نيستند. در زنانی که ياخته‌های گردن رحم آنها دچار تغييرات غير سرطانی شده‌اند اغلب نتيجه عفونت و يا تورم آن است که در اصطلاح آسيب شناسی به آن ديسپلازی (Dysplasia) گفته می شود.
ديسپلازی گردن رحم سرطان نيست اما اطلاعات بالينی و آماری آن را عامل مقدماتی برای سرطانی شدن گردن رحم تلقی می‌کنند. اين تغييرات اغلب در سنين ۲۵ تا ۳۵ سالگی تظاهر می‌کند. ياخته‌های ديسپلازی گردن رحم از نظر شکل در زير ميکروسکوپ شبيه ياخته‌های سرطانی هستند ولی مانند ياخته‌های سرطانی مهاجم نيستند و به بافتهای مجاور آسيبی نمی رسانند.
علائم هشدار دهنده سرطان گردن رحم
• درمراحل ابتدايی هيچ نشانه ای ندارد
• خونريزی غير طبيعی (خونريزی ممکن است در فاصله بين عادت ماهانه شروع و قطع شود)
• خونريزی هنگام معاينه پزشکی اندامهای تناسلی
• سختی، درد و يا خونريزی به هنگام نزديکی
• عفونت های مکرر مهبل
• درد به هنگام ادرار
• طولانی شدن بيش از حد معمول عادت ماهانه و يا خونريزی بيش از حد
• ازدياد ترشحات مهبل ( زرد ، بدبوی)
• درد کمر
در شرايطی که سرطان گردن رحم مهاجم و به ديگر اندامها گسترش يافته باشد علاوه بر نشانه های فوق علائمی مانند يبوست، مشاهده خون در ادرار، گرفتگی مجرای ادرار، باز شدن غير طبيعی گردن رحم و کم خونی تظاهر می کند.
|
|
|
سبب شناسی: سرطان زايی گردن رحم
عامل مستعد و پيشتاز در تظاهر سرطان گردن رحم مانند هر سرطان ديگری به هم خوردن نظم تقسيم ياخته‌ها است. تحقيقات آماری و بالينی روند بدخيمی بيماری سرطان رحم را با عوامل زير مرتبط می‌دانند:
• سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده ای با آلودگی ويروس پاپيلومای انسانی (Human Papilloma Virus) دارد. اين ويروس ازطريق رابطه جنسی منتقل می شود و شرايط رفتاری ناسالم جنسی احتمال آلودگی به آن را افزايش می دهد
• ضعف سيستم ايمنی به ويژه به صورت اکتسابی (بيماری ايدز)، مصرف داروهای سرکوب ايمنی (immuno suppressor) عاملی مستعد کننده در ابتلا به سرطان دهانه رحم است
• شروع روابط جنسی در سنين پائين
• سن- تظاهر سرطان گردن رحم در سنين بلوغ و زير ۱۸ سال بسيار نادر و در سنين ۴۰ تا ۵۵ سالگی احتمال ابتلا به آن روندی يکنواخت دارد. زنان بالای ۵۵ سال بيشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان گردن رحم هستند و بايد بيشتر متوجه علائم هشدار دهنده اين بيماری باشند
• نزديکی با افراد متفاوت
• نزديکی با فردی که با افراد مختلف ارتباط دارد
• بيماری های مقاربتی – سابقه عفونت های ناشی از بيماريهای مقاربتی احتمال ابتلاء به سرطان گردن رحم را افزايش می‌دهد
• استفاده طويل المدت از قرص های جلوگيری از حاملگی
• اعتياد به دخانيات
• زايمان های متعدد
الگوهای غربالگری سرطان گردن رحم
|
|
|
| تصويری از يک نمونه در آزمايش پاپ اسمير |
• آزمايش پاپ اسمير (Papanicolaou Smear)- الگوی غربالگری سرطان گردن رحم جهت تشخيص پيدايش ياخته‌های پيش سرطانی و سرطانی، رديابی انواع عفونتهای ناشی از باکتری، قارچ و ويروس در نواحی گردن رحم و مهبل است. آزمايش پاپ اسمير پس ازشروع فعاليت جنسی سالی يک بار و پس از دو تست منفی هر ۳ سال يک بار تکرار می‌شود. اين آزمايش معمولاً دو هفته پس از اتمام عادت ماهانه و حداقل ۴۸ ساعت پس از مقاربت جنسی توصيه می‌شود. پس از نتيجه مثبت آزمايش پاپ اسمير و مشاهده ناهنجاری ياخته های گردن رحم، اقدام بعدی بررسی کولپوسکوپی (Colposcopy) گردن رحم است که بزرگنمايی 8 تا 40 برابر ياخته را امکانپذير می کند.
• نمونه برداری يا بيوپسی (biopsy)- بررسی ميکروسکوپی از نمونه بافت تومور است. اين آزمايش بسيار مهم است زيرا مطمئن ترين روش برای تشخيص سرطان گردن رحم و نوع آن به حساب می آيد.
• آزمايش شيلر(Schiller test)- در اين روش ابتدا اسيد استيک رقيق به روی ياخته‌ها ماليده می‌شود و سپس محلول يد روی آنها ريخته می شود. سپس توسط ابزاری به نام کولپوسکوپ که مجهز به بزرگنما است ياخته‌های گردن رحم مورد بررسی بصری قرار می گيرند.در اين روش ياخته‌های سالم گردن رحم به رنگ قهوه‌ای ديده می شود، در حالی که ياخته‌های تراريخته به رنگ سفيد يا زرد نمايان می‌شود. اين روش کاملاً بدون درد است و هيچ عوارض جانبی بر جا نمی گذارد.
اشکال مهاجم گردن رحم با بررسی بالينی مثانه، راست روده، تخمدان، جسم رحم، مهبل و آزمايش ياخته‌های گردن رحم تشخيص داده می شود. پس از تشخيص اوليه سرطان گردن رحم، آزمايشات تکميلی ديگری مانند آزمايش خون، ادرار، راديوگرافی قفسه سينه ، سی تی اسکن، کت اسکن، ام آر آی، سونوگرافی مهبل، راديوگرافی لگنچه کليه از طريق تزريق ماده حاجب (intravenous pyelography) برای بررسی دامنه گسترش سرطان به ديگر اندامها بکار گرفته می شود.
الگوهای درمانی سرطان گردن رحم
الگوهای درمانی بيماری سرطان گردن رحم بستگی به نوع سرطان، وضعيت بيماری در شروع درمان، سن، وضعيت سلامت عمومی و چگونگی واکنش بيمار به نوع درمان دارد. با توجه به سن و وضعيت سلامت بيمار ممکن است يک يا ترکيبی از الگوهای درمانی زير بکار گرفته شود:
۱- جراحی – الگوی درمانی محل ضايعه است و با توجه به وضعيت و دامنه گسترش ضايعه اعمال می‌شود.
در شرايطی که سرطان هنوز محدود به ناحيه گردن رحم باشد و بيمار تمايل به تشکيل خانواده داشته باشد تنها ناحيه تراريخته گردن رحم با عمل جراحی برداشته می‌شود.
|
|
|
در جراحی “هيستروکتومی ساده” (خارج کردن رحم) محل ضايعه مورد درمان قرار می گيرد و طی آن، تمامی رحم برداشته می شود و يا با توجه به دامنه گسترش ياخته های سرطانی مهاجم، شيپور و تخمدانها نيز برداشته می شود. در برخی موارد رحم، شيپور و تخمدان و غدد لنفاوی اطراف رحم نيز برداشته می شود که به آن “هيستروکتومی ورتهام” (Wertheim) گفته می شود.
۲- پرتو درمانی يا راديوتراپی: اگر تومور، بافتهای مجاور را در بر گرفته باشد و يا انجام جراحی برای بيمار مناسب نباشد، الگوهای درمانی وسيع تری مانند راديوتراپی پی گيری می شود. هدف از راديوتراپی کنترل رشد سلولهای سرطانی است. تابش اشعه به محل تومور ممکن است به صورت خارجی يا داخلی باشد:
• راديوتراپی خارجی: در اين روش بيمار در معرض تشعشع قرار می گيرد. اشعه از چند زاويه مختلف از خارج از بدن به تومور هدايت می شود. اين روش کاملا بدون درد است و به مدت ۷ تا ۸ هفته ادامه دارد. ولی بيمار از عوارض جانبی مانند تحريک پذيری مقعد، اسهال و خستگی مفرط ناشی از تابش پرتو شکايت می کند. اثرات اشعه ممکن است واکنشهای پوستی به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح يا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد. تهوع، استفراغ، بی اشتهايی و آسيب‌های عروقی و تنفسی می تواند از ديگر عوارض جانبی راديوتراپی باشد. همچنين راديوتراپی ممکن است باعث سرکوب سيستم خونساز بدن و کاهش گلبولهای سفيد و ضعف سيستم ايمنی بدن و نهايتا بروز عفونت شود.
• راديو تراپی داخلی يا براکی تراپی (Brachytherapy): براکی تراپی برای رساندن مستقيم مقدار زيادی اشعه به ضايعه بدخيم است. در اين روش، در اتاق عمل با استفاده از سرنج های نازک مواد يونيزه به بدن بيمار تزريق می شود. اين نوع راديو تراپی نيز بيشتر عوارض جانبی راديوتراپی خارجی را دارد.
راديوتراپی داخلی يا خارجی اغلب قبل از اقدام به عمل جراحی جهت کوچک کردن ضايعه اشعه تجويز می شود.
۳- شيمی درمانی: يک درمان عمومی است و جهت از بين بردن ياخته های سرطانی پراکنده مورد استفاده قرار می گيرد. شيمی درمانی جهت پيشگيری از عود بيماری و مواردی که سرطان در بدن پخش شده تجويز می شود. استفاده از داروهای شيميايی منجر به انهدام سلولهای سرطانی می شود. عوارض جانبی شيمی درمانی عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، ريزش موی سر و ابرو، کاهش گلبولهای سفيد خون، ضعف سيستم ايمنی و دفاعی بدن، عفونت، احساس درد، خشکی دهان و پوکی استخوان، کم‌خونی، و کاهش تعداد گلبولهای قرمز خون که ممکن است سبب خستگی، سرگيجه و احساس سرما در بيمار شود. اسهال و يبوست، و سفتی و خشکی مفاصل از ديگر عوارض جانبی شيمی درمانی است.
روش‌های نوين در تشخيص و درمان سرطان گردن رحم
همانطور که پيشتر اشاره شد، سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده ای با آلودگی ويروس پاپيلومای انسانی (Human Papilloma Virus) دارد. اين ويروس ازطريق رابطه جنسی منتقل می شود و شرايط رفتاری ناسالم جنسی احتمال آلودگی به آن را افزايش می دهد و اغلب به عنوان يک پيامد عفونت ويروسی تلقی می شود.
ويروسهای پاپيلومای انسانی ويروسهای القا کننده سرطان هستند که قابليت تغيير دادن شکل سلولی را که آلوده می‌کنند، دارند و در نتيجه منجر به تکثير خارج از کنترل سلولهای مورد نظر می‌شوند. اين تکثير فزاينده موجب تومور يا سرطان می‌شود. ويروسهای پاپيلومای انسانی مجاری تناسلی به دو دسته “کم خطر” و “پر خطر” تقسيم می شوند و تنها گروه “پر خطر” ويروس پاپيلومای انسانی مجاری تناسلی توانايی ايجاد ديسپلازی و يا سرطان گردن رحم را دارند. از روش‌های نوين در تشخيص و درمان سرطان گردن رحم آزمايش “هيبريد” است که نوع ويروس را مشخص می کند و از آن برای تصميم گيری درباره نوع درمان سرطان گردن رحم استفاده می‌شود.
از ديگر پيشرفت‌های پيشگيری از سرطان گردن رحم توليد واکسن عليه ويروسهای “پرخطر” است که در حال حاضر مرحله دوم کارآزمايی بالينی را گذرانده و اميد است در چند سال آينده برای عرضه و استفاده گسترده آماده شود.
سرطان گردن رحم يکی از شايع‌ترين علل مرگ ناشی از سرطان در زنان است در حالی که در صورت تشخيص به موقع، قابل درمان است. معاينات منظم و دوره ای آزمايش پاپ اسمير يکی از موثرترين اقدامات پيشگيرانه سرطان رحم و يا تراريختگی پيش سرطانی ياخته‌های گردن رحم (ديسپلازی) است و الگويی موفق در کاهش ميزان بروز و تلفات ناشی از سرطان گردن رحم بشمار می رود.
تعداد سيگار در روز و زمان اعتياد به دخانيات، در ميزان افزايش به اين سرطان بسيار موثر است.
محققان موسسه بين المللي مطالعات سرطان رحم با بررسي 23017 زن دريافتند زنان سيگاري 60 درصد بيشتر از زنان ديگر به سرطان دهانه رحم مبتلا مي شوند.
نام اين واكسن جديد را گارداسيل گذاشته اند كه جلوي ابتلا به ويروسي به نام پاپيلوماي انساني (HPV) را مي گيرد. HPV علت اصلي سرطان رحم است. اين واكسن را در يك تحقيق، شركت مرك، روي 12167 زن 16 تا 23 ساله از 13 كشور، آزمايش كردند.
اين تحقيق دومين مطالعه اي است كه براي آزمايش انساني اين واكسن انجام مي شود و به تحقيق آينده 2 معروف شده است. در تحقيق اول واكسن را روي 277 زن آزمايش كرده بودند. آينده 2 نشان داد گارداسيل، صد درصد در پيشگيري از بروز سرطان گردن رحم در اثر ويروس پاپيلوماي انساني مؤثر است. و اگر اين واكسن را پيش از بلوغ به دختران تزريق كنند، بسيار مفيدتر خواهد بود. گارداسيل نوع خاصي از ويروس پاپيلوماي انساني را نيز كه عامل ايجاد زگيل ناحيه تناسلي است مهار مي كند.
سرطان كشنده
سرطان گردن رحم يكي از سرطان هاي كشنده و متأسفانه شايع ميان زنان است. در حال حاضر، اين سرطان سالانه 274 هزار زن را مي كشد. مهم ترين علت اين سرطان ويروس پاپيلوماي انساني (HPV) است كه 70 درصد سرطان هاي گردن رحم، به دليل آلودگي به آن ايجاد مي شوند. پيش از كشف اين واكسن، بهترين روش پيشگيري از بروز مراحل پيشرفته و غيرقابل علاج اين سرطان، تشخيص سريع مراحل اوليه آن بود. دكتر جوليتا پاتنيك، سرپرست برنامه هاي تشخيص زودرس سرطان در وزارت بهداشت انگلستان مي گويد: قبل از اين، تشخيص زودرس (غربال گري) سرطان گردن رحم، بهترين روش پيشگيري از اين سرطان بود. براي اين غربال گري، تمام زنان 25 تا 49ساله را هر 3 سال يك بار آزمايش مي كردند و زنان 50 تا 64ساله را نيز هر 5 سال يك بار.
شوق كشف جديد
در عالم پزشكي، نتيجه صددرصد به ندرت ديده مي شود. گارداسيل يكي از همين موردهاي نادر است. آينده 2 آن قدر تكان دهنده بوده كه بسياري از دانشمندان جهان را شوكه كرده است. دكتر مارگارت استنلي، استاد دانشگاه كيمبريج، در اين باره مي گويد: آينده 2 بسيار مهيج است. هم تعداد افرادي كه در اين تحقيق بررسي كرده اند زياد است و هم نتيجه صددرصد اثربخشي واكسن سرطان رحم هيجان انگيز. دكتر پيتر ريگباي، استاد و رئيس مؤسسه تحقيقات سرطان انگلستان، هيجان زده مي گويد: سالانه هزاران نفر در دنيا بر اثر سرطان گردن رحم مي ميرند. و اين خيلي خوشحال كننده است كه مي شنويم مي شود از تعداد اين قربانيان در آينده كاست.
شركت مرك براي اين كه بتواند گارداسيل را وارد بازار كند، راه درازي در پيش دارد. كه دراين راه ابتدا بايد آن را به تأييد اداره بين المللي غذا و داروي آمريكا (FDA) برساند. در اين ميان گارداسيل رقيبي هم دارد به نام سرواريكس كه مسلما كار را براي مرك سخت تر خواهد كرد.
هر سال حدود 10000 زن، داراي سرطان گردن رحم تشخيص داده مي‌شوند و بيش از 35 درصد آنها به دليل تشخيص ديرهنگام اين بيماري و موفق نبودن درمان، از دنيا مي‌روند. روشهاي ساده‌تر تشخيص آسيب‌هاي قبل از سرطان، مي‌توانند تا حد زيادي آمار مرگ و مير را کاهش دهند. در مقاله‌اي که در مجله Gynecologic Oncology به چاپ رسيده است، با استفاده از نقاط کوانتومي و با بهره‌گيري از يک نمايشگر فيبرنوري، يک روش ساده براي تشخيص زودهنگام سرطان گردن رحم پيشنهاد شده است.
يک تيم تحقيقاتي به رهبري دکتر Rebecca Richards-Kortum در دانشگاه تگزاس، و دکتر Michelle Follen از مرکز سرطان هوستون، يک نوع نقاط کوانتومي فلورسانس محلول در آب توسعه داده‌اند که مي‌توانند با يک آنتي‌بادي تک‌کلوني نشان‌گذاري شوند. اين آنتي‌بادي به گيرنده عامل رشد اپيدرمال[1] (EGFR)، که به مقدار زياد در سطح بسياري از سلولهاي سرطاني وجود دارد، متصل مي‌شود. تحقيقات نشان مي‌دهد که سلولهاي گردن رحمي که توليد EGFR در آنها افزايش مي‌يابد، به احتمال زياد بدخيم هستند. در نتيجه مي‌توان وجود مقادير زياد EGFR را به عنوان نشانه‌اي از سرطان گردن رحم قلمداد کرد.
محققان توانستند با استفاده از نقاط کوانتومي نشان‌گذاري شده (که وقتي در معرض نور سفيد قرار بگيرند، تابش قوي فلوئورسانس از خود نشر مي‌کنند)، سلولهاي کشت‌شده‌اي را که مقادير مضاعفي از EGFR توليد مي‌کنند، از سلولهاي عادي تشخيص دهند. بر اساس اين نتايج، محققان در حال برنامه‌ريزي براي يافتن پاسخ اين پرسش هستند که آيا مي‌توانند سلول‌هايي را که EGFR زيادي از خود ترشح مي‌کنند، در سرطان رحم حيوانات تشخيص دهند؟
جزئيات اين کار، که بخشي از بودجه آن توسط موسسه ملي سرطان تامين شده است، در مقاله‌اي با عنوان:
“Fluorescent nanocrystals for use in early cervical cancer detection”
به چاپ رسيده است. خلاصه‌اي از اين مقاله در سايت Pubmed در دسترس مي‌باشد.
—————-
در حالي که تشخيص زود هنگام و درمان هاي نوين از ميزان مرگ و مير زنان جوان مبتلا به سرطان رحم، تا حد زيادي کاسته است، اما آمار نشان مي دهد در دهه اخير افزايش چشمگيري در تعداد زنان مسن مبتلا به اين بيماري مشاهده شده است.
به گزارش پايگاه اينترنتي رويترز، براساس گزارشات واصله به سازمان بهداشت جهاني، طي دهه اخير موارد ابتلا سرطان رحم در زنان 60 تا 79 ساله انگليسي، به ميزان 30 درصد افزايش يافته و آمار مشابهي نيز در ساير کشورها به چشم مي خورد.
دکتر «Luey Boyd»، اپيدميولوژيست از موسسه تحقيقات سرطان در لندن، در اين خصوص توضيح مي دهد: دلايل متعددي اين افزايش ميزان سرطان را در زنان سالمند توجيه مي کند؛ که از آن جمله مي توان به افزايش وزن، بلوغ زودرس، يائسگي ديررس و به کار بستن روش هورمون درماني جايگزين اشاره کرد.
وي ادامه مي دهد: براساس تحقيقات انجام شده، درصد بروز سرطان رحم در زنان چاق، 2 تا 3 برابر سايرين است؛ همچنين، يائسگي ديررس باعث ايجاد تغيير در درصد هورمون هاي جنسي زنانه و تحريک رشد توده هاي بدخيم در رحم و يا سينه مي گردد.
در حال حاضر شايع ترين درمان سرطان رحم، جراحي و برداشتن رحم (هيستروکتومي) به همراه شيمي درماني است؛ گرچه ميزان بهبودي شخص ارتباط مستقيم با شدت بيماري وي دارد.
يادآوري مي شود خونريزي پس از يائسگي و درد ناحيه لگن، مهمترين و شايع ترين علائم ابتلا به سرطان رحم محسوب مي شوند.
———
*** یافته های دیگر :
جديدترين يافته‌ها از سرطان “گردن رحم” سرطان “گردن رحم” يكي از شايع‌ترين علل مرگ ناشي از سرطان در زنان است در حاليكه در صورت تشخيص به موقع، قابل درمان است.
معاينات منظم و دوره‌اي آزمايش “پاپ اسمير” يكي از موثرترين اقدامات پيشگيرانه سرطان رحم و يا “تراريختگي” پيش سرطاني ياخته‌هاي گردن رحم است و الگويي موفق در كاهش ميزان بروز و تلفات ناشي از اين نوع سرطان بشمار مي رود.
گردن رحم يا “زهدان” ( (Cervixقسمتي از دستگاه تناسلي زنان است و ناحيه باريك و تحتاني رحم را كه به مهبل باز مي‌شود، شامل مي‌شود.
به گزارش بي‌بي‌سي، سرطان گردن رحم نوعي بيماري است كه در آن رشد بافت بدخيم از ناحيه گردن رحم نشات مي‌گيرد و بطور نامنظم و فزاينده‌اي تكثير و منجر به تراريختگي آن مي‌شود.
سرطان گردن رحم دومين سرطان شايع دستگاه تناسلي زنان و پنجمين سرطان پس از سرطان‌هاي “ريه، پستان، روده و جسم رحم” در جهان است كه حدود شش درصد كل سرطان زنان را تشكيل مي‌دهد.
با توجه به سلولي كه دچار تراريختي و سرطان شده، اشكال مختلفي از سرطان گردن رحم وجود دارد كه هر كدام نشانه‌ها و عوارض خاص خود را دارند.
شايع‌ترين اشكال سرطان گردن رحم به شرح زير است.
(۱سرطان “بافت بشره‌اي” يا “سنگفرشي” (.(Squamous cell carcinoma
اين سرطان از شايع‌ترين انواع سرطان گردن رحم است كه حدود ۷۵درصد اشكال اين نوع سرطان را تشكيل مي‌دهد.
اين سرطان از ياخته‌هاي مفروش لايه سطحي گردن رحم شروع مي‌شود و رشد نسبتا آهسته‌اي دارد و اغلب ماهها و سالها طول مي‌كشد تا به بافتهاي اندامهاي مجاور سرايت كند.
بيشتر مبتلايان اين نوع سرطان، زنان ۴۰تا ۶۰ساله هستند.
(۲سرطان غدد مترشحه مخاطي ( .(Adenocarcinoma
اين نوع سرطان گردن رحم معمولا در زير بافت پوششي گردن رحم رشد مي‌كند و معمولا بين سنين ۲۵تا ۴۰سالگي ديده مي‌شود.
همه انواع تغييرات ياخته‌هاي گردن رحم، بدخيم (سرطاني) نيستند.
در زناني كه ياخته‌هاي گردن رحم آنها دچار تغييرات غير سرطاني شده‌اند، اغلب نتيجه عفونت و يا تورم آن است كه در اصطلاح آسيب شناسي به آن “ديسپلازي” ( (Dysplasiaمي‌گويند.
ديسپلازي گردن رحم عامل سرطان نيست، اما اطلاعات باليني و آماري آن را عامل مقدماتي براي سرطاني شدن گردن رحم تلقي مي‌كنند.
اين تغييرات اغلب در سنين ۲۵تا ۳۵سالگي ظاهر مي‌شود.
ياخته‌هاي ديسپلازي گردن رحم از نظر شكل در زير ميكروسكوپ شبيه ياخته‌هاي سرطاني هستند، ولي مانند ياخته‌هاي سرطاني مهاجم نيستند و به بافتهاي مجاور آسيبي نمي‌رسانند.
* علايم هشداردهنده سرطان گردن رحم
۱در مراحل ابتدايي هيچ نشانه‌اي ندارد.
۲خونريزي غير طبيعي (خونريزي ممكن است در فاصله بين عادت ماهانه شروع و قطع شود)
۳خونريزي هنگام معاينه پزشكي اندامهاي تناسلي
۴سختي، درد و يا خونريزي به هنگام نزديكي
۵عفونتهاي مكرر مهبل
۶درد به هنگام ادرار
۷طولاني شدن بيش از حد معمول عادت ماهانه و يا خونريزي بيش از حد ۸ازدياد ترشحات مهبل (زرد، بدبوي)
۹درد كمر
در شرايطي كه سرطان گردن رحم مهاجم و به ديگر اندامها گسترش يافته باشد علاوه بر نشانه‌هاي فوق، علايمي مانند يبوست، مشاهده خون در ادرار، گرفتگي مجراي ادرار، باز شدن غير طبيعي گردن رحم و كم خوني ظاهر مي‌شود.
* سبب شناسي: سرطان‌زايي گردن رحم
عامل مستعد و پيشتاز در تظاهر سرطان گردن رحم مانند هر سرطان ديگري به هم خوردن نظم تقسيم ياخته‌ها است.
تحقيقات آماري و باليني روند بدخيمي بيماري سرطان رحم را با عوامل زير مرتبط مي‌دانند.
الف سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده‌اي با آلودگي ويروس “پاپيلوماي انساني” ( (Human Papilloma Virusدارد.
اين ويروس از طريق رابطه جنسي منتقل مي‌شود و شرايط رفتاري ناسالم جنسي احتمال آلودگي به آن را افزايش مي‌دهد.
ب ضعف سيستم ايمني به ويژه به صورت اكتسابي (بيماري ايدز) و مصرف داروهاي سركوب ايمني ( ،(immuno suppressorعامل مستعدكننده در ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند.
ج شروع روابط جنسي در سنين پايين
تظاهر سرطان گردن رحم در سنين بلوغ و زير ۱۸سال بسيار نادر و در سنين ۴۰تا ۵۵سالگي، احتمال ابتلا به آن روندي يكنواخت دارد.
زنان بالاي ۵۵سال بيشتر در معرض خطر ابتلاء به سرطان گردن رحم قرار دارند و بايد بيشتر متوجه علايم هشداردهنده اين بيماري باشند.
د نزديكي با افراد متفاوت
ح نزديكي با فردي كه با افراد مختلف ارتباط دارد
و بيماريهاي مقاربتي
ض سابقه عفونتهاي ناشي از بيماريهاي مقاربتي، احتمال ابتلاء به سرطان گردن رحم را افزايش مي‌دهد.
ه استفاده طويل‌المدت از قرص‌هاي جلوگيري از حاملگي
ط اعتياد به دخانيات
ي زايمان‌هاي متعدد
* الگوهاي “غربالگري” سرطان گردن رحم
الگوي غربالگري سرطان گردن رحم، جهت تشخيص پيدايش ياخته‌هاي پيش سرطاني و سرطاني، رديابي انواع عفونتهاي ناشي از باكتري، قارچ و ويروس در نواحي گردن رحم و مهبل است.
– آزمايش پاپ اسمير
پس از شروع فعاليت جنسي، سالي يك بار و پس از دو تست منفي، هر سه سال يك بار تكرار مي‌شود.
اين آزمايش معمولا دو هفته پس از اتمام عادت ماهانه و حداقل ۴۸ساعت پس از مقاربت جنسي توصيه مي‌شود.
پس از نتيجه مثبت آزمايش پاپ اسمير و مشاهده ناهنجاري ياخته‌هاي گردن رحم، اقدام بعدي بررسي “كولپوسكوپي” ( (Colposcopyگردن رحم است كه بزرگنمايي ۸تا ۴۰برابر ياخته را امكانپذير مي‌كند.
– نمونه‌برداري يا بيوپسي ((biopsy
بررسي ميكروسكوپي از نمونه بافت تومور است.
اين آزمايش بسيار مهم است زيرا مطمئن‌ترين روش براي تشخيص سرطان گردن رحم و نوع آن به حساب مي‌آيد.
– آزمايش “شيلر”((Schiller test
در اين روش ابتدا “اسيد استيك رقيق” به روي ياخته‌ها ماليده مي‌شود و سپس محلول يد روي آنها ريخته مي‌شود، سپس توسط ابزاري به نام “كولپوسكوپ” كه مجهز به بزرگنما است، ياخته‌هاي گردن رحم مورد بررسي بصري قرار مي‌گيرند.
در اين روش، ياخته‌هاي سالم گردن رحم به رنگ قهوه‌اي ديده مي‌شود، در حالي كه ياخته‌هاي تراريخته، به رنگ سفيد يا زرد نمايان مي‌شود.
اين روش كاملا بدون درد است و هيچ عوارض جانبي ندارد.
اشكال مهاجم گردن رحم با بررسي باليني مثانه، راست روده، تخمدان، جسم رحم، مهبل و آزمايش ياخته‌هاي گردن رحم تشخيص داده مي‌شود.
پس از تشخيص اوليه سرطان گردن رحم، آزمايشات تكميلي ديگري مانند آزمايش خون، ادرار، راديوگرافي قفسه سينه، سي تي اسكن، كت اسكن، ام آر آي، سونوگرافي مهبل، راديوگرافي لگنچه كليه از طريق تزريق ماده حاجب ( (intravenous pyelographyبراي بررسي دامنه گسترش سرطان به ديگر اندامها بكار گرفته مي‌شود.
* الگوهاي درماني سرطان گردن رحم
الگوهاي درماني بيماري سرطان گردن رحم بستگي به نوع سرطان، وضعيت بيماري در شروع درمان، سن، وضعيت سلامت عمومي و چگونگي واكنش بيمار به نوع درمان دارد.
با توجه به سن و وضعيت سلامت بيمار، ممكن است يك يا تركيبي از الگوهاي درماني زير بكار گرفته شود.
– ۱جراحي الگوي درماني محل ضايعه است و با توجه به وضعيت و دامنه گسترش ضايعه اعمال مي‌شود.
در شرايطي كه سرطان هنوز محدود به ناحيه گردن رحم باشد و بيمار تمايل به تشكيل خانواده داشته باشد، تنها ناحيه تراريخته گردن رحم با عمل جراحي برداشته مي‌شود.
در جراحي “هيستروكتومي ساده” (خارج كردن رحم)، محل ضايعه مورد درمان قرار مي‌گيرد و طي آن تمامي رحم برداشته مي‌شود و يا با توجه به دامنه گسترش ياخته‌هاي سرطاني مهاجم، شيپور و تخمدانها نيز برداشته مي‌شود.
در برخي موارد، رحم، شيپور و تخمدان و غدد لنفاوي اطراف رحم نيز برداشته مي‌شود كه به آن “هيستروكتومي ورتهام” ( (Wertheimگفته مي‌شود.
– ۲پرتو درماني يا راديوتراپي
اگر تومور بافتهاي مجاور را در بر گرفته باشد و يا انجام جراحي براي بيمار مناسب نباشد، الگوهاي درماني وسيع تري مانند راديوتراپي پيگيري مي شود.
هدف از راديوتراپي، كنترل رشد سلولهاي سرطاني است.
تابش اشعه به محل تومور ممكن است به صورت خارجي يا داخلي باشد:
– راديوتراپي خارجي: در اين روش، بيمار در معرض تشعشع قرار مي‌گيرد.
اشعه از چند زاويه مختلف از خارج از بدن به تومور هدايت مي‌شود.
اين روش كاملا بدون درد است و به مدت ۷تا ۸هفته ادامه دارد، ولي بيمار از عوارض جانبي مانند تحريك پذيري مقعد، اسهال و خستگي مفرط ناشي از تابش پرتو شكايت مي‌كند.
اثرات اشعه ممكن است واكنشهاي پوستي به صورت التهاب، خارش، سوزش، ترشح يا پوسته پوسته شدن پوست را به دنبال داشته باشد.
تهوع، استفراغ، بي‌اشتهايي و آسيب‌هاي عروقي و تنفسي مي‌تواند از ديگر عوارض جانبي راديوتراپي باشد.
همچنين راديوتراپي ممكن است باعث سركوب سيستم خونساز بدن و كاهش گلبولهاي سفيد و ضعف سيستم ايمني بدن و نهايتا بروز عفونت شود.
– راديو تراپي داخلي يا “براكي تراپي” ((Brachytherapy
براكي تراپي براي رساندن مستقيم مقدار زيادي اشعه به ضايعه بدخيم است.
در اين روش در اتاق عمل با استفاده از سرنگهاي نازك، مواد يونيزه به بدن بيمار تزريق مي‌شود.
اين نوع راديوتراپي نيز بيشتر عوارض جانبي، راديوتراپي خارجي را دارد.
راديوتراپي داخلي يا خارجي، اغلب قبل از اقدام به عمل جراحي جهت كوچك كردن ضايعه اشعه تجويز مي‌شود.
– ۳شيمي درماني
يك درمان عمومي است و جهت از بين بردن ياخته‌هاي سرطاني پراكنده مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
شيمي درماني جهت پيشگيري از بروز مجدد بيماري و مواردي كه سرطان در بدن پخش شده، تجويز مي‌شود.
استفاده از داروهاي شيميايي منجر به انهدام سلولهاي سرطاني مي‌شود.
عوارض جانبي شيمي درماني عبارتند از: حالت تهوع و استفراغ، ريزش موي سر و ابرو، كاهش گلبولهاي سفيد خون، ضعف سيستم ايمني و دفاعي بدن، عفونت، احساس درد، خشكي دهان و پوكي استخوان، كم‌خوني و كاهش تعداد گلبولهاي قرمز خون كه ممكن است سبب خستگي، سرگيجه و احساس سرما در بيمار شود.
اسهال و يبوست و سفتي و خشكي مفاصل، از ديگر عوارض جانبي شيمي درماني است.
* روشهاي نوين در تشخيص و درمان سرطان گردن رحم
سرطان گردن رحم ارتباط شناخته شده‌اي با آلودگي ويروس پاپيلوماي انساني ( (Human Papilloma Virusدارد.
اين ويروس از طريق رابطه جنسي منتقل مي‌شود و شرايط رفتاري ناسالم جنسي احتمال آلودگي به آن را افزايش مي‌دهد و اغلب به عنوان يك پيامد عفونت ويروسي تلقي مي‌شود.
ويروسهاي پاپيلوماي انساني ويروسهاي القاكننده سرطان هستند كه قابليت تغيير دادن شكل سلولي را دارند و در نتيجه منجر به تكثير خارج از كنترل سلولهاي سرطاني مي‌شوند.
اين تكثير فزاينده موجب تومور يا سرطان مي‌شود. ويروسهاي پاپيلوماي انساني مجاري تناسلي به دو دسته “كم خطر” و “پر خطر” تقسيم مي‌شوند و تنها گروه “پر خطر” ويروس پاپيلوماي انساني مجاري تناسلي، توانايي ايجاد ديسپلازي و يا سرطان گردن رحم را دارند.
از روشهاي نوين در تشخيص و درمان سرطان گردن رحم، آزمايش “هيبريد” است كه نوع ويروس را مشخص مي‌كند و از آن براي تصميم‌گيري درباره نوع درمان سرطان گردن رحم استفاده مي‌شود.
از ديگر پيشرفتهاي پيشگيري از سرطان گردن رحم، توليد واكسن عليه ويروسهاي “پرخطر” است كه در حال حاضر مرحله دوم كارآزمايي باليني را گذرانده و اميد است در چند سال آينده براي عرضه و استفاده گسترده آماده شود.